ADSL – như bát bún giò heo

Với tiêu chí của chuyên mục ICT là "cơm bình dân", đề cập đến những công nghệ và kỹ thuật của viễn thông tin học theo cách tiếp cận và diễn giải cực kỳ bình dân để ai đọc cũng có thể hiểu. Nói về một công nghệ mới và tiên tiến theo kiểu của những người chuyên nghành thì rất dễ, nhưng nói những điều phức tạp để mọi người đểu có thể thấy thực ra nó cũng rất đơn giản thì lại… không đơn giản chút nào.
Hôm nay HHS xin tiếp chuyện các bạn bằng bài viết về "ADSL".

ADSL đọc tiếng Tây là “Ây-đi-ét-eo” hoặc cũng có thể đọc theo phiên âm tiếng Ta là “A-đê-ét-lờ” mà mọi người vẫn biết là việc kết nối internet thông qua một cái cục hình hộp to cỡ bằng hộp bánh Cho-co-pie, cái hộp đấy gọi là Modem (Mô-đem hay Mô-đầm). Vậy ADSL hoạt động như thế nào, trước công nghệ này là gì và sau công nghệ này là gì, nó sẽ phát triển đến đâu và đâu là sự lựa chọn tương lai cho người dùng?
ADSL viết tắt của Asymmetric Digital Subscriber Line: Đường dây thuê bao số bất đối xứng. Nó nôm na là một đường dây cáp nối từ nhà cung cấp dịch vụ đến người dùng, trên đó có tín hiệu thuê bao, gồm tín hiệu điện thoại (alo) và tín hiệu điều chế số liệu, giúp bạn có thể kết nối internet tốc độ cao (boardband).
Vậy tại sao lại là bất đối xứng? Có cái gì mà tương xứng với chả không tương xứng? Như bạn biết đó, khi kết nối vào internet, với những người dùng thông thường như duyệt web, email, xem phim, nghe nhạc, chơi game thì phần thông tin tải xuống (downlink) chiếm tỷ lệ nhiểu hơn so với thông tin tải lên (uplink). Ví dụ để xem phim, thông tin gửi lên server chỉ là tên phim, địa chỉ server lưu trữ… sau khi kết nối vào server thì lượng thông tin tải xuống (xem phim) mới nhiều hơn rất nhiều. Như vậy để tiết kiệm băng thông, nhà cung cấp dịch vụ sẽ thiết kế "bất đối xứng" để giảm tải cho mạng. Câu chuyện này bạn cứ hình dung như một con đường có hai chiều: chiều đi và chiều về, người ta phát hiện ra chiều về đông hơn chiều đi nên người ta sẽ làm phần đường chiều đi hẹp hơn để tiết kiệm đất và tiết kiệm tiền vậy.
Vậy các bạn sẽ hỏi: có "bất đối xứng" hẳn sẽ phải có "đối xứng"? Xin thưa, đúng như vậy! Với một số khách hàng đặc thù cũng như có những con đường mà chiều đi, chiều về cũng đông đúc như nhau thì phải làm rộng cả hai chiều rồi ! Các kết nối cho ngân hàng, cơ quan chính phủ, quân đội thường sử dụng kết nối "đối xứng" DSL, hoặc các kênh thuê riêng (leased line) vì họ có nhu cầu uplink và downlink như nhau.

Ta đã rõ thế nào là thuê bao số đối xứng và bất đối xứng, vậy trước và sau công nghệ này là gì ? Nếu các bạn còn nhớ, vào những năm 1997-2000, mỗi lần kết nối internet là phải "quay modem" dial-up, cắm dây điện thoại vào modem rồi bấm để quay số kết nối với 1269, 1260, modem kêu "í òe, tè tè tè…" một hồi thì hì hục vào web, check mail, thỉnh thoảng rớt mạng lại quay "í òe" lại. check xong được cái mail thì có khi toát mồ hôi. Đến khoảng năm 2000-2003 thì ADSL bắt đầu phổ biến trên thế giới, thiết bị DSLAM nhà mạng đầu tư giảm dần và người dùng được lợi, chúng ta bắt đầu có khái niệm về mạng internet băng rộng, dùng khoái hơn một chút. Những năm 2005-2010 là giai đoạn phổ biến và cải thiện dần tốc độ cũng như giá cước của ADSL. Từ năm 2010 đến nay và xu hướng của 5 năm tới sẽ là "Internet cáp quang đến tận nhà": FTTH (Fiber To The Home), FTTB (Fiber To The Building)… Bạn cứ hình dung vài năm nữa, nhà mạng sẽ kéo đến nhà bạn một sợi cáp quang bé xíu, thay vì cáp đồng, gắn cho bạn một cái modem quang, bạn có thể thỏa sức kết nối internet tốc độ siêu cao, xem IPTV, shopping, chơi game online, đặt hàng, mua bán, giao dịch, xem thông tin chứng khoán, giá vàng, thời tiết, xem camera của con cái bạn đang ở trường học, xem camera giao thông cũng như tìm đường, định vị bản đồ toàn cầu… chỉ thông qua mỗi cái sợi quang bé tý bé tẹo kéo vào nóc nhà bạn. Một hình dung đơn giản là bạn tải một bộ phim 3D trên mạng khoảng 50Gb dài 2 tiếng, mới chỉ bấm nút và chớp mắt, mở mắt ra đã thấy tải xong về ổ cứng rồi, RẤT SƯỚNG, nhưng khi nhìn hóa đơn thì cứ gọi là MÉO MẶT. Nói như vậy không phải để dọa bạn, mà để bạn thấy rằng về mặt kỹ thuật có thể cho bạn tốc độ kết nối vô biên với cáp quang, nhưng nhà mạng sẽ cân đối về nhu cầu và khả năng chi trả thực tế của người dùng để đầu tư và tung ra những dịch vụ phù hợp.

Nói về modem và cơ chế hoạt động của nó thì HHS có thể viết cả tháng cũng chưa hết, dài quá, sợ các bạn ngủ gật mất. Hẹn gặp lại các bạn ở những bài viết sau.
Còn bây giờ, hãy kết nối với "thế giới phẳng" này đi bạn nhé, câu chuyện về internet siêu tốc độ sẽ là câu chuyện nay mai thôi, khi mà hôm nay người ta đang rục rịch đưa mọi thứ lên "đám mây" rồi đó – Bạn tìm hiểu thêm về "Cloud computing – điện toán đám mây" đi nhé !
Chúc cả nhà cuối tuần vui vẻ!