Khám phá thế giới hacker: Những cuộc đối thoại với rookie

Thưa các bạn,

Các hạ là thành viên của một diễn đàn hacker đã lâu, nhưng chỉ dám là guest, mà chưa bao giờ đủ can đảm thò mặt ra với các cao thủ vừa thông minh, sắc sảo và lý luận chặt chẽ, họ là những người rất nhân văn và kiên nhẫn, những tâm hồn lớn.

Hôm trước chơi trò chơi tâm lý với Admin, bụng bảo dạ sẽ chia sẻ bài này trước với diễn đàn và một cách nhìn mà có thể nhiều người sẽ rất ngạc nhiên.

Bài được viết bởi anh conmale, post bởi anh Z0rr0 trên diễn đàn HAVonline:

Xin được chia sẻ cùng các bạn:


Những cuộc đối thoại với rookie-1-.

1. Mở đầu:
Tôi không nhớ rõ bao nhiêu lần tôi nhận được thông điệp với dạng "Anh chỉ cho em cách hack với". Những thông điệp này đến từ e-mail, offline message của Yahoo, personal message trên diễn đàn..v..v.. Điều lý thú là những người gởi thông điệp này có khả năng và kinh nghiệm về CNTT ở mức độ khác nhau (sau khi tôi thử tìm hiểu và tiếp xúc để biết được điều này). Lý do tại sao những câu hỏi như trên được đặt ra quá nhiều? Họ hiểu thế nào là "hack"? Họ muốn "hack" để làm gì? Họ tìm tòi những gì về "hack"? Lúc bắt đầu tiếp cận với các câu hỏi thế này, tôi cố gắng giải thích ít nhiều (trong phạm vi cho phép) nhưng dần dà, tôi đâm ra... nản vì biết chắc những điều tôi trả lời không có kết quả hoặc tác dụng gì cả. Tuy vậy, những cuộc trao đổi này dẫn tôi đến chỗ thích thú khai phá, tìm tòi tâm lý của những người đặt câu hỏi. Tôi nhận ra vài điều lý thú:
- những lối mòn của cách suy tư (nếu có suy tư)
- khả năng tiếp cận và hình thành giải pháp cho vấn đề
- ý muốn đào sâu và rèn luyện

Đây là những điểm cốt lõi tôi muốn chia sẻ với các bạn trong loạt bài "những cuộc đối thoại với rookie". Loạt bài này không có dụng đích phân tích kỹ thuật (mặc dù để hình thành nội dung bài viết chắc chắn không thể thiếu những chi tiết về kỹ thuật). Nó được khai triển ở dạng trò chuyện, trao đổi giữa hai (hoặc nhiều nhân vật) xen vào những chi tiết kỹ thuật. Những nhân vật này là tổng hợp từ tính cách của nhiều nhân vật có thật. Tuy nhiên, ngôn từ trao đổi trong bài viết đã được điều chỉnh và xây dựng lại cho thích hợp với tình tiết của các mẩu chuyện.

Xin lưu ý rằng, những vấn đề được đưa ra trong chuỗi bài này nhằm thúc đẩy kỹ năng tiếp cận vấn đề, nghiên cứu và giải quyết vấn đề. Bởi thế, mọi giải đáp cho thắc mắc (nếu có) đều tìm thấy từ việc đọc và suy nghĩ kỹ lưỡng.

2. Gặp gỡ:
Chiều nay, một buổi chiều Chủ Nhật, rảnh rỗi và yên tĩnh. Tôi mở máy và log vào Yahoo Instance Messenger (đã gần một tuần lễ tôi không vào YIM). Chà, có vài cái "thỉnh cầu" đưa tên tôi vào danh sách YIM của ai đó. Thử xem nào... ngoại trừ một "thỉnh cầu" khá ngổ ngáo, tôi tiếp nhận các thỉnh cầu còn lại. Trong số "thỉnh cầu" này, có một cái làm tôi chú ý. Người thỉnh cầu có cái "nick" khá ngộ nghĩnh là "cuti" và thông điệp thỉnh cầu như sau: "nếu không phiền, xin phép anh add em với. Em có một số thắc mắc muốn nhờ anh chỉ dẫn, Nghe nói anh khó tính lắm nhưng em cũng liều một phen.".

Tôi mỉm cười và nhấn nút "accept" và sau đó gởi đi thông điệp "Được, anh khó tính lắm. Thử xem!. Và đây là điểm khởi đầu của những cuộc trò chuyện giữa tôi và "cuti".

Tôi chuyển trạng thái YIM của mình sang "invisible" vì không muốn trò chuyện lúc này. Tôi muốn kiểm tra mail và duyệt web để tìm một số thông tin cần thiết. Chừng năm phút sau, tôi nhận được một thông điệp nhấp nháy. Tôi mở ra và thấy rằng "cuti" vừa trả lời:
"Cám ơn anh đã add em, khi nào anh online, cho em biết với!".

Tôi muốn "thử" anh chàng một phát, bèn trả lời như sau:
"Anh đã online, nhưng anh chưa nói chuyện được, em chờ được không?.

"cuti" hồi đáp:
Ồ may quá, may quá... dạ được chứ. Trưa Chủ Nhật em chẳng có chuyện gì đâu. Khi nào rảnh cho em biết với"

Tôi yên lặng, thâu gọn cửa sổ của YIM và tiếp tục kiểm tra mail, trả lời mail. Gần nữa giờ trôi qua, tôi quên bẵng có "cuti" đang chờ. Tôi mở cửa sổ YIM lên xem và thấy "cuti" vẫn còn online. Tôi gởi cho anh chàng một thông điệp:
"Chà, nãy giờ chat đã đời rồi hả? Anh rảnh rồi, em cần hỏi gì?".

Tôi không ngờ trong tích tắt "cuti" đã trả lời tôi ngay. Điều này chứng tỏ cu cậu không bận rộn và quả thật... đang chờ. Nó cũng chứng tỏ cu cậu là một "cao thủ" gõ chữ vì trong tích tắc tôi đã nhận được thông điệp như sau:
"Dạ, em đâu có chat, chỉ đang duyệt mấy trang web thôi. Em có vài thắc mắc là nếu mình muốn học hỏi, tham khảo tài liệu, cứ cho là mình đã có một mớ sách, cách nào để giúp mình nhớ được mọi thứ trong đống sách đó? À mà, anh cho phép em hỏi thăm anh bao nhiêu tuổi để tiện xưng hô. Nếu anh không muốn nói cũng không sao".

Tôi mỉm cười thầm nghĩ "cu cậu này liếng lắm, muốn nói chuyện phương pháp và rào trước, đón sau". Tôi trả lời:
"Anh nghĩ là anh lớn hơn em đó, em thấy xưng hô thế nào tiện thì xưng hô nhưng có lẽ nên xưng anh em thì hay nhất vì anh đoán em nhỏ tuổi hơn anh.".

"cuti" nằng nặc muốn rõ chuyện tuổi tác:
"Nhưng em muốn biết mà, lỡ xưng hô không phải đạo thì... kẹt lắm!"

Tôi trả lời:
"Được rồi, nếu em muốn biết thì anh mem mém tứ tuần."

"cuti" im lặng một chặp, có lẽ cu cậu nghĩ ngợi gì đây. Sau đó, một thông điệp khác đến từ "cuti" như sau:
"Ùm... thôi, để cháu gọi chú bằng chú đi, chú chỉ kém ba cháu có vài tuổi, gọi bằng anh kỳ cục sao đó!".

À, hoá ra cu cậu im lặng một chặp là vì lý do này. Tôi mỉm cười trả lời:
"Thôi đi, chú với chả cháu. Xưng anh em vui hơn!"

3. Khai mở:
Tôi tiếp tục giải đáp thắc mắc của "cuti":
"Về việc đọc và nhớ những gì mình đọc thì như thế này. Để có thể đọc và nhớ, em phải tập cho mình thói quen tổng kết những gì mình đọc được ở dạng ngắn gọn và có hệ thống nhất có thể được (trong khả năng của em). Đây là một kỹ năng hẳn hòi và nó cần sự rèn luyện liên tục. Ví dụ, đọc xong một chương, thử tóm tắt lại chương này đề cập những chuyện gì? những điểm cốt lõi của nó nằm ở đâu? Nếu chưa có thói quen tổng kết trong não thì thử tổng kết trên giấy. Ghi lại những điểm mình nắm được. Đừng ngại sai đúng, đủ thiếu gì cả. Sau đó so sánh lại với thông tin trong sách xem thử mình thu thập được bao nhiêu sau lần đọc thứ nhất. Sau một thời gian, chắc chắn khả năng này sẽ thay đổi."

"cuti" trả lời ngay:
"Ôi trời! sao mà khó vậy?"

Tôi phá lên cười và hỏi tiếp:
"Em đã thử chưa mà thấy khó? Em tự xét xem em có đủ kiên nhẫn để đạt được điều mình muốn không?"

Lần này "cuti" im lặng khá lâu, chứng tỏ cu cậu đắn đo lắm trước khi trả lời. Tôi biết cu cậu không chat với ai khác bằng YIM bởi vì thanh "status" của YIM không hiển thị thông điệp "cuti is typing a message". Tôi thong thả đốt điếu thuốc và chờ. Gần hai phút sau, "cuti" mới hồi đáp một câu:
"Cho em nói thật cái này nha? Em thấy là anh không khó tánh như người ta nói nhưng nói chuyện với anh em bị cảm giác căng thẳng vì phát biểu không cẩn thận sẽ bị anh "bẻ" ngay."

Tôi cười phá lên và đáp:
"Em sắc sảo đấy. Anh chả khó tính tí nào. Có lẽ em bị 'chạm' vì anh hỏi vặn lại 'em thử chưa mà thấy khó?' chứ gì? Câu hỏi đơn giản này của anh hàm chứa một điều như sau: đừng xét vấn đề dựa trên cảm tính mà hãy xét nó một cách khoa học. Hãy cân nhắc, thử nghiệm, rút tỉa rồi mới hình thành ý kiến của mình về một vấn đề nếu như vấn đề ấy mình chưa bao giờ kinh qua. Rõ ràng là em chưa hề thử qua cách đọc, suy nghĩ và tổng kết bao giờ thì làm sao em có thể kết luận ngay 'sao mà khó vậy?'. Cho nên câu phát biểu này theo anh thấy, nó đầy cảm tính. Đây là một trở ngại đầu tiên và thường thấy, nó sẽ làm em chùn bước trước những cái còn 'khó' hơn nhiều. À mà em vẫn chưa trả lời câu hỏi của anh là em có đủ kiên nhẫn hay không?"

"cuti" trả lời:
"Có lẽ em suy nghĩ quá đơn giản. Thông thường nếu em nói là 'cái đó khó quá' thì người đối diện hay trả lời là 'khó thì thôi' chớ ít ai hỏi ngược lại 'chưa thử mà biết khó hay sao?'. Cái này làm em chột dạ, nhưng không sao, em phải làm quen với lối suy nghĩ và cân nhắc vấn đề này. Còn chuyện kiên nhẫn hay không thì... hy vọng em có đủ kiên nhẫn."

Tôi đáp:
"Vậy thì tốt. Thử dùng cái kiên nhẫn của em, tìm ngay một cuốn sách nào đó, về vấn đề gì đó em rất thích. Đọc và thử nghiệm cách tổng kết rồi cho anh biết kết quả ra sao nha?"

4. 'hack' là gì?
"cuti" vui vẻ trả lời:
"hi hi, nhất định rồi. Để tối nay em 'thử nghiệm' xem sao. À mà đúng ra em muốn hỏi anh câu này ngay từ đầu nhưng hơi ngại. Anh có thể chỉ em cách hack được không? Em mê 'hack' lắm á, em muốn học mà chẳng biết bắt đầu từ đâu.

Tôi có phần cụt hứng khi nhận được câu hỏi này, không phải là vì "cuti" đề cập đến chuyện hack mà cách "cuti" hỏi về chuyện hack trong một câu ngắn gọn đến thế. Tôi hỏi thêm:
"Em hiểu thế nào là 'hack' vậy? May mà em không hỏi câu này ngay từ đầu không thì anh lại 'bẻ' cho hụt hơi".

"cuti" trả lời ngay:
"Ồ, hack hả anh? anh hỏi theo kiểu mẹo hay hỏi thiệt vậy? Hack là gì ai mà không biết?"

Tôi gõ ngay câu trả lời:
"Ừa, vậy mà anh vẫn muốn biết em hiểu thế nào là 'hack'. Em thử trả lời anh xem?"

"cuti" tỏ vẻ đắn đo vì cu cậu im lặng vài chục giây rồi mới trả lời:
"Ùm... em nghĩ rằng hack là thâm nhập vào một máy nào đó... phải không anh?"

Tôi phá lên cười vì tính thành thật và đơn giản của "cuti" trong khi gõ thông điệp trả lời cho cu cậu:
"Em lầm rồi, 'hack' không phải và không chỉ đơn giản là 'thâm nhập vào một máy nào đó'!"

Cu cậu hồi báo ngay:
"Anh lại trêu em rồi. Thôi đi, bày cho em cách hack đi mà."

Tôi trả lời:
"Không đâu, anh nói thật. Em hiểu sai về 'hack' rồi đó!"

Lần này "cuti" thật sự sửng sốt:
"Vậy.... theo anh 'hack' là gì? Em hy vọng là anh không trêu em tội nghiệp."

Tôi mỉm cười trả lời:
"theo anh? Vậy ý em theo anh nghĩ thì khác, theo em nghĩ thì khác và theo ai đó nghĩ thì khác về khái niệm 'hack' là gì phải không? Nếu vậy thì theo anh, chỉ có hai khả năng: hiểu đúng về cái gọi là 'hack' hoặc hiểu chưa đúng về cái gọi là 'hack', thế thôi.

Theo anh (hiểu), 'hack' là sự sửa đổi nào đó có dụng đích rõ ràng trên hệ thống (trên nền tảng của hệ thống, trên cơ chế làm việc của hệ thống...) và sửa đổi này làm thay đổi 'thái độ' làm việc của hệ thống ấy. 'Sửa đổi' này là một trong những biểu thị của việc 'hack'. 'Thái độ' này đúng hay sai, thiện hay ác, ngắn hay dài... là chuyện khác. "

"cuti" im lặng khá lâu. Có lẽ cu cậu đang "tiêu hoá" đoạn định nghĩa lỏng chỏng của tôi. Sau một hồi, "cuti" trả lời:
"Chà, phức tạp quá vậy? nhưng việc thâm nhập vào một máy nào đó cũng là 'hack' theo định nghĩa của anh cơ mà?"

Tôi cười đáp:
"Không đâu em, nếu em phân tích kỹ hơn một tí thì sẽ thấy điểm khác biệt ở đây.
a. 'hack' là sự thay đổi nào đó đến hệ thống. Điều này có nghĩa em phải có quyền truy cập, sử dụng rồi mới có thể thực hiện sự thay đổi. Ít nhất em phải có một chủ quyền nào đó, dù nhỏ bé nhất, mong manh nhất thì mới có thể 'hành động' được.
b. thâm nhập vào một máy nào đó có nghĩa là em ở trong giai đoạn trước khi xác định được chủ quyền cần thiết để thực hiện 'hành động' hack."

Nói một cách khác, phải có a thì mới có b.


Lần này "cuti" im lặng khá lâu. Tôi để yên cho cu cậu nghĩ ngợi thoả thích. Sau một hồi, "cuti" hỏi tiếp:
"Nếu thế thì việc thâm nhập vào một máy nào đó bao gồm 'hành động' hack chớ chính nó không phải là 'hack'? Mình gọi chung chung tất cả là 'hack' không được sao?"

Tôi đáp:
"Đúng vậy, nếu như em muốn xét vấn đề trên phương diện hiện tượng thay vì phương diện thứ tự thời gian. Việc gọi như thế nào không quan trọng bằng việc hiểu thực chất vấn đề là ở đâu."

"cuti" hồi đáp ngay:
"Hình như anh đang chỉ cho em chỉ phần lý thuyết mà thôi? Em cố gắng hình dung việc áp dụng lý thuyết này vào thực tiễn nhưng sao thấy mù mờ quá."

Tôi trả lời:
"Được rồi, hãy xét xem một vài trường hợp anh nghĩ thuộc dạng 'hack'.

a. nếu em thay đổi một giá trị trong Windows registry để đạt được mục đích nào đó hoặc 'mở' ra thêm một chức năng nào đó mà Windows không có ở chế độ mặc định. Đây chính là 'hack'. Để có thể thực hiện chuyện này, em phải được phép (có quyền) khởi động lệnh regedit. Nếu không, hành động 'hack' này không thể xảy ra.

b. tương tự cho hệ thống *nix, nếu những giá trị mặc định nào đó trong /proc system của Linux không ứng hiệu theo ý em, khi em thay đổi chúng có nghĩa là em đã 'hack'. Để làm được chuyện này, em phải có chủ quyền nhất định.

c. em có thể duyệt một trang web nào đó nhưng không thể thay đổi 'thái độ' của nó (cách hiển thị, giá trị hiển thị....). Tuy nhiên, để ứng dụng web (của trang web này) hiển thị những thứ khác hơn (đáng lẽ ra nó không được hiển thị như thế), em phải tác động đến nó bằng cách này hoặc cách khác (dùng telnet, dùng netcat, dùng string ngay trên chính trình duyệt....). Để làm được chuyện này, em phải có chủ quyền nào đó.

Trong phạm vi truy cập, nếu em có thể duyệt trang này, ít nhất em đã có chủ quyền như một guest và ít nhất, em đã truy cập được vào trang web trước khi có thể thực thi một 'hành động' nào đó. Làm guest có giá trị chủ quyền nhất định.

Nói một cách tổng quát, giả sử dịch vụ cho phép truy cập nhưng lại đòi hỏi tên người dùng và mật khẩu hẳn hòi, em hoàn toàn không có chủ quyền nếu như em duyệt trang web này với tư cách guest. Nói một cách khác, cơ hội để em 'hack' (hay tạo một tác động nào đó) trên web server này là rất thấp (hoặc giả không có). Tuy nhiên, nếu em phân tích tỉ mỉ thì thấy rằng, khi em truy cập vào một trang web đòi hỏi xác thực danh tánh, sẽ có giai đoạn em vẫn là guest và vẫn có thể tác động đến web server (để thực thi giai đoạn xác thực danh tánh). Giai đoạn ngắn ngủi này là chổ trống (có thể) để em tạo một tác động gì đó đến máy chủ (hay còn gọi là 'hack').


"cuti" trả lời (kèm theo một emotion icon biểu thị cho sự 'buồn bã'):
"Chà, càng lúc càng rối bòng bong cả lên. Nếu vậy, em muốn thâm nhập vào một máy con nào đó trên Internet thì có nghĩa em phải có chủ quyền gì đó trên máy kia?"

Tôi cười đáp:
"Tất nhiên. Nếu không em không thể 'hack' được. Anh nhắc lại: 'hack' là một hành động chỉ có thể xảy ra khi có được chủ quyền, có thể truy cập đến mục tiêu mình muốn thâm nhập. Đây mới chỉ là khái niệm tổng quát. Nếu em muốn thâm nhập vào một máy nào đó trên Internet, em phải biết rõ máy đó là máy gì? nó chạy trên hệ điều hành nào? Kế tiếp em mới tìm hiểu xem em có thể truy cập nó vào vị trí nào và xem thử em có được chủ quyền gì? Nói trên bình diện thâm nhập xuyên qua mạng và dùng phương tiện truyền tải TCP/IP, lối vào duy nhất và hiển nhiên nhất là cổng dịch vụ. Nếu dịch vụ không chạy --> không có cổng. Nếu không có cổng --> không thể vào."

"cuti" nhăn nhó:
"Gì mà khó khăn, rắc rối vậy? Bộ không có một phần mềm nào đó, mình chỉ cần gõ tên hoặc địa chỉ của máy mình muốn thâm nhập và mình .... "chui' vào máy đó?"

Tôi phá lên cười và có phần thất vọng (sau khi cố gắng giải thích một cách có đầu đũa, có nguyên tắc với cu cậu). Tuy nhiên, tôi vẫn trả lời:
"Tất nhiên là có phần mềm làm những chuyện này ở mức độ nào đó. Tuy nhiên, dựa vào phần mềm để làm chuyện này có lẽ không còn là 'hack' nữa nói theo khái niệm nãy giờ anh cố gắng trao đổi với em."

"cuti" cãi lại:
"Nhưng.... mục tiêu cuối cùng là thâm nhập. Không cần biết mình dùng công cụ nào, miễn sao thâm nhập được là... xong. Nếu anh nói cần phải có chủ quyền rồi mới có thể tạo tác động, thì phần mềm này sẽ xác định mục tiêu thâm nhập có phải là hệ điều hành mình muốn, sau đó nó thử truy cập và dùng quyền guest chẳng hạn rồi... thực thi một lệnh nào đó và thâm nhập vào máy. Những bước này hoàn toàn phù hợp với khái niệm anh đưa ra. Chỉ có cái khác là em không làm 'bằng tay' mà dùng một công cụ."

Tôi cười và nói:
"Nếu thế thì lẽ ra em phải hỏi anh thế này: 'anh có biết công cụ nào dùng để rà và thâm nhập vào máy nào đó hoàn toàn tự động mà mình không cần làm gì hết?', thay vì: 'Anh có thể chỉ em cách hack được không?'. Nãy giờ anh thử 'chỉ' em cách 'hack' đó nhưng có lẽ em không đủ kiên nhẫn để tiếp thu những điều anh 'chỉ' mà chỉ muốn tìm một cách nào đó, một công cụ nào đó giản tiện và đạt được mục đích ngay lập tức. Thật tình mà nói, anh có thấy một số công cụ ở dạng này và đã có thử qua cho biết nhưng chỉ một lần rồi anh không bao giờ đụng đến chúng nữa. Em muốn biết lý do tại sao không?"

"cuti" hăm hở:
"Thật sao? thật có phần mềm nào tuyệt diệu đến thế sao? anh chỉ cho em chỗ nào để down nó về đi. Năn nỉ đó!"

Tôi chắc lưỡi than thầm "lại thêm một anh chàng newbie thích ăn xổi, ở thì". Tôi cố kiên nhẫn tiếp tục trả lời:
"Link để download thì có thể tìm ra nhưng anh không nhớ ngay lúc này vì anh không còn đụng đến chúng nhiều năm rồi. Tuy nhiên, điều anh muốn nói ở đây là thế này:
- 'hack' với dụng đích nào đó (tốt hay xấu) có sự lý thú của nó. Lý thú ở chỗ nó là một sự thách thức (challenge) để mình phải suy nghĩ, phân tích, tìm tòi và giải quyết. Thiếu mất điều này, 'hack' chẳng còn gì là thú vị nữa.
- công cụ nào cũng vậy, nó có giới hạn nhất định. Công cụ được viết ra nhằm thâm nhập một hệ điều hành cho khoảng thời gian nào đó. Sau khi hệ điều hành này vá lỗi, các công cụ này trở nên vô dụng. Đó là chưa kể trường hợp các công cụ ở dạng này không hiếm bị đính một con trojan. Người dùng nó chưa thâm nhập được thì lại bị thâm nhập.
- kiến thức và kinh nghiệm 'hack' theo đúng nghĩa của nó được trả giá bằng thời gian, bằng sự kiên nhẫn và niềm đam mê của người muốn tìm tòi và khai phá những điều mình thắc mắc.

Thật sự anh chỉ thích trao đổi với những ai thật sự kiên nhẫn và muốn tìm tòi theo đúng nghĩa của nó. Nhưng, cho anh biết lý do tại sao em thích thâm nhập theo lối dùng một công cụ và phó mặc công cụ ấy vậy?"

"cuti" trả lời kém hăm hở hơn trước:
"Thật sự em chỉ tò mò xem thử 'chui' vào máy ai đó thế nào thôi. Xem thử nó ra sao, vậy thôi. Nếu em có được phần mềm này, chắc em chỉ thử một lần cho biết xem 'hack' là cái gì."

Tôi trầm ngâm vài giây rồi trả lời cu cậu:
"Có lẽ anh nhận định sai về cái em gọi là 'em muốn học mà chẳng biết bắt đầu từ đâu' như em đã nói. Dùng một công cụ nào đó để 'chui' vào máy của người khác chỉ có thể nằm ở mức độ giải quyết sự tò mò chớ không thể thuộc diện tìm tòi và học hỏi vì việc làm này chẳng mang tí gì tính học hỏi một cách đúng nghĩa cả. Em thử tưởng tượng máy của một người dùng bình thường khác với máy của em thế nào? Anh nghĩ nếu như nó là một máy chạy Windows (anh nghĩ em thạo Windows) thì cũng C: rồi D: và bấy nhiêu software mà ai cũng dùng. Có gì đáng để 'thoả' cái tò mò đâu nhỉ? Đừng nói là em muốn tìm xem trong máy nào đó có CC và những thông tin 'lý thú' khác để... phá bởi vì anh không ủng hộ những chuyện này đâu. Không những thế mà anh cảm thấy.... mất hứng khi trao đổi."

"cuti" đáp:
"Dạ không, em chẳng dám nghĩ đến chuyện kiếm CC hay gì đâu. Cùng lắm là thâm nhập vào máy nào đó, cài một .bat file để doạ chủ nhân của máy chơi cho vui. Ví dụ như, khi chủ nhân mở máy, nó hiện ra thông điệp 'you are hacked' rồi chờ vài giây, nó lại hiện ra thông điệp 'just kidding!. Em nghĩ mấy trò này vô hại mà."

Tôi phá lên cười vì tính trẻ con của "cuti" và trả lời:
"Ừa, anh thấy mấy trò này quả vô hại nhưng cũng vô... ích luôn. Em thử nghĩ xem, em phải mất thời gian tìm tòi, hỏi han cho ra một software có thể dùng để 'chui' vào máy của ai đó chỉ để tạo ra hai thông điệp 'doạ' khổ chủ cho vui thôi thì khá phí thời gian. Mấy việc làm tinh quái này càng không dính dự gì đến chuyện em nói ngay từ đầu là 'em muốn học hỏi'. Có thể chính em không làm gì phương hại cho khổ chủ của cái máy kia nhưng những cậu bé khác chắc gì có suy nghĩ như em? Cho anh hỏi, em đang làm gì hay còn đi học?"

"cuti" trả lời ngay:
"Dạ em đang còn đi học mà, em học tin năm thứ hai. Bộ hồi nhỏ anh không có thử qua những trò tinh quái của tuổi học trò sao? Chắc anh cũng biết 'nhất quỷ, nhì ma, thứ ba học trò' phải không?"

Tôi chậm rãi đáp lại, cố gắng thuyết phục "cuti" từ bỏ ý định làm một việc vô ích:
"Không may (hay có thể là may) cho anh là thời anh còn bé, mọi chuyện thời ấy khó khăn lắm, nó làm cho con người trưởng thành hơi sớm và bị mất đi rất nhiều những trò tinh quái kia. Đến lúc anh bắt đầu làm quen với computer thì lúc ấy anh cũng đã qua tuổi 'rookie' rồi cho nên quả thật anh chưa hề kinh qua những trò tinh quái như em nói. Anh thật sự không chống đối những trò chơi vặt và vô hại kia, anh chỉ tiếc cho thời gian và công sức mình bỏ ra chỉ để tạo những thoả mãn rất mơ hồ. Nếu em thật sự muốn học hỏi về 'hacking' đúng nghĩa của nó, thỉnh thoảng (khi rảnh) anh có thể góp ý cho em để đỡ vất vả trong chuyện định hướng và tìm tòi. Còn nếu em muốn anh 'bày' em những tiểu xảo để thực hiện những việc làm buồn cười và tinh quái kia thì... có lẽ anh không có hứng thú đâu. Vả lại em đang học năm thứ hai thì có lẽ khối lượng công việc, bài vở bắt đầu nhiều rồi đó. Thay vì phí thời gian với những chuyện này, sao em không dùng nó để 'đầu tư' vào chuyện học hành? Anh dám chắc những kiến thức em đã học qua vẫn còn những chỗ lổng chổng trong đó, sao không dùng thời gian để đào sâu và nắm rõ ngọn ngành?"

"cuti" cười đáp:
"hi hi, anh nói giống ông bác của em nói quá. Đúng là mấy ông già thường có khẩu khí giống nhau. Em thấy anh có lý lắm. Mặc dù em vẫn còn ấm ức chuyện 'thâm nhập' nhưng quả thật em không cãi lại anh. Đối với em, 'hack' là cái gì đó hết sức mù mờ nhưng biết 'hack' và 'hack' được gì đó quả là phê. Nếu bạn bè em biết em biết cách 'hack' thì bọn nó sẽ phục em lăn quay. Làm 'cao thủ' hack hơi bị... hay đó. Chắc em phải theo anh để 'tầm sư học đạo' quá, được không anh?"

Tôi chợt nhận ra một khía cạnh mới trong suy nghĩ của "cuti": 'hack' để được bạn bè nể trọng. Quả là khái niệm lý thú về mặt tâm lý. Tôi trả lời cu cậu:
"Vậy, em muốn 'hack' là vì một lý do khác nữa: 'hack' để được bạn bè nể trọng? Ở mức độ nào đó, bọn nó nể trọng em cũng phải vì em biết được điều bọn nó chưa biết. Nói trên bình diện khả năng thì cái 'nể' ở đây chính là kiến thức bởi vì em có kiến thức 'hack' còn đám bạn của em không có kiến thức này. Cho đến lúc này, em lại quay về chuyện 'kiến thức' và 'học hỏi'. Tuy nhiên, suy nghĩ 'hack' để được bạn bè nể trọng khá sai lạc nếu như 'hack' đồng nghĩa với tấn công và phá hoại. Người được 'nể' vì chuyện này đã sai mà người nể khả năng này cũng sai nốt.

Anh tạo điều kiện cho em suy nghĩ và trả lời anh lần tới nếu mình có cơ hội nói chuyện tiếp:

a. em thực sự muốn trau dồi kiến thức hay không?
b. em thực sự có đủ kiên nhẫn để thực hiện việc 'trau dồi' này không?
c. em thực sự hiểu 'hack' là gì không?

Nếu em có thể trả lời ba câu này, mình có cơ hội trao đổi nhiều hơn."

"cuti" đáp không chút đắn đo:
"Em trả lời ba câu trên được ngay mà. Khỏi cần đợi lần tới."

Tôi cười đáp:
"Không, anh muốn em suy ngẫm lại những gì mình trao đổi hôm nay thật kỹ rồi trả lời anh sau. Anh tin rằng có nhiều thông tin em cần thời gian để 'tiêu hoá'. Nếu cần, em nên save lại trọn bộ nội dung anh em mình chat ngày hôm nay để khi nào rảnh, đọc lại cho kỹ. Đối với anh, mình chat vậy là phá kỷ lục rồi đó."

"cuti" có vẻ hơi cằn nhằn:
"Mình chat cũng lâu nhưng anh toàn nói chuyện lý thuyết không thôi. Em thích động tay, động chân hơn. Em thích làm cái gì có kết quả liền."

Tôi đáp:
"Chuyện thực hành không khó nếu như mình nắm được nguyên tắc, nắm được cốt lõi của vấn đề. Nếu bây giờ mình bàn về một 'lệnh' nào đó, có thể nó vô ích và vô nghĩa nếu như anh em mình chưa thống nhất ý kiến cái gọi là 'hack'. Bởi vậy, em nên xem lại những gì mình chat đi, đừng nóng vội vì nếu mình còn... 'duyên' trao đổi thì thời gian còn dài. Anh phải đi chuẩn bị một số chuyện để ngày mai còn đi làm nữa. Thôi, mình gặp lại sau hả? Chào 'cuti'."

Tôi không quên save lại nội dung chat hôm nay để tham khảo và tiếp nối cho lần sau (nếu còn dịp chat với "cuti") rồi logoff.

Sau bốn mươi phút chat với một cậu bé đang học đại học năm thứ hai, có kiến thức về tin học, tôi rút ra được vài điều như sau:
- hiểu chưa đúng về cái gọi là 'hack'
- vẫn còn thích phá phách một cách tinh quái
- chưa bình tĩnh để xét đoán một vấn đề
- thiếu kiên nhẫn để nhận ra những điểm cốt lõi mà chỉ thích thấy ngay kết quả
- bị cám dỗ bởi cái danh tiếng rất mơ hồ là 'cao thủ hacker'

Tôi không chắc "cuti" có đủ kiên nhẫn để đi qua "con đường chông gai" hay không, nhưng đây là chuyện của lần tới. Tôi xếp máy lại.

16/06/2005

Chú thích:
-1- rookie chỉ cho những người trẻ tuổi, bồng bột và thiếu kinh nghiệm.

Chà! Gặp một tay "hacker" cỡ bự rồi!
Trước đây tôi cũng có nghiên cứu vấn đề này!
Nhưng không có thời gian và kiến thức cơ bản nên cũng chỉ dừng ở newbie như cậu bé kia thôi!
Ngưỡng mộ và lắng nghe!

(mà mình thấy Chim có soft nào hay up lên để chia sẻ cũng được đó!)

Chào "đại ca" Tây Bắc,

Hotuusau nhận xét đúng đấy, bài viết trên của một tay "hack" cỡ bự, các hạ ngưỡng mộ và post chia sẻ với diễn đàn thôi!
Chủ đề "hacker" này có 14 phần, trên đây là phần 1, các hạ đang băn khoăn là có nên post tiếp không, kẻo sợ rằng bị các bạn "ném đá vỡ đầu".?
Nhưng với các hạ, đó là một "thế giới" đáng ngưỡng mộ cả về kỹ thuật và nhân cách.

Đại ca Hotuusau thấy có nên tiếp chủ đề này không? Ý Admin ra sao?

Thân chào!

Có chứ! Khi nói về chủ đề hay khoa học nào đó mình hết sức nghiêm túc!
Có nhiều việc, nhiều điều mình muốn cống hiến cho diễn đàn này lắm! Nhưng khổ thân cái mạng 3G của thằng Vina giữa rừng đã bó cánh mình lại! Chỉ đành làm viết vậy thôi! Thân!

Cảm ơn Hotuusau,

Các hạ sẽ cố gắng "cái đầu cùi bắp" của mình để post các phần tiếp theo nếu K9295 thấy hứng thú!
Còn đợi Admin cho phép nữa??

Thân!

Chào các bạn,

Không thế đợi xin phép Admin, các hạ mạn phép mượn bài của anh conmale trên diễn đàn hacker Việt nam online đế đăng cùng các bạn.
Các hạ post các bài này không có ý định hướng các bạn đi vào thế giới hacker, cũng không có ý định trình bày kỹ thuật gì (vì các hạ cũng không cao siêu gì về kỹ thuật máy tính, nên không dám "múa rìu qua mắt thợ"), chỉ có một cảm nhận muốn được chia sẻ, đó là: tò mò thám hiểm thế giới hacker để biết thêm "một thế giới lờ mờ trong suy nghĩ" mà các hạ thầm cảm phục. Nhưng từ khi mới bắt đầu thâm nhập để tìm hiểu thì cũng là lúc các hạ bắt đầu có những cảm xúc khác: cảm giác mông lung không còn định hướng trong một thế giới mênh mông, cảm nhận kém cỏi trong một thế giới trí tuệ đỉnh cao, cảm giác bồn chồn không biết hỏi ai và bắt đầu từ đâu (không may mắn được như "cuti") ... và cảm thấy cuộc đời mình sẽ khá ngắn để tìm hiểu những gì xung quanh ta ...

Bằng lối viết dí dỏm, chân thành và nghiêm túc khoa học, những cuộc đối thoại này đã cuốn hút các hạ hơn cả những cuốn truyện trinh thám, đầy sức thuyết phục và nhân văn.

Xin phép tác giả Conmale để chia sẻ cùng K9295:


5. Nền tảng
Gần một tuần lễ trôi qua, tôi quá bận bịu và không có chút thời gian để log vào YIM. Chiều hôm nay, một chiều thứ Năm yên tĩnh một cách hiếm hoi, "thủ trưởng" thì nghỉ bệnh, mấy tay làm việc trong nhóm thì đi tham dự khóa huấn luyện. Chỉ còn mỗi mình tôi ở lại "trụ". Hơn một giờ nữa mới đến giờ tan sở nhưng tôi không thể làm gì hơn với mớ công việc dang dở (vì phải đợi thông tin từ một số phần hành khác). Chợt nhớ đến "cuti" và lần chuyện trò với cu cậu gần một tuần lễ trước đây, tôi quyết định log vào YIM.

Chà, có hàng đống offline messages và quả thật, trong mớ này có đến năm sáu cái của "cuti". Tôi xem xét từng message và thong thả hồi âm cho từng người. Khi đọc đến các messages của "cuti" tôi phá lên cười nhiều lần vì chúng có nội dung rất ngô nghê như sau:
"Anh 'già khó tánh' có đó không? Em đã nghe theo anh và in ra phần nội dung chat để 'ngâm kíu' nhưng em thấy sao mà khó quá. Anh có đó không?

Chắc hẳn "cuti" nghĩ rằng tôi cố tình "núp" ở tình trạng "invisible" và cu cậu đã xác nhận tôi là "anh già khó tánh". Tôi lẩm bẩm: "Hừ, lại 'khó quá' mà chẳng có thêm một dòng giải thích tại sao khó", nhưng lại cười một mình vì nghĩ rằng tôi hơi ngớ ngẩn khi cho rằng "cuti" đã bắt đầu có thói quen trình bày có "đầu đũa" sau một lần chat ngắn ngủi với tôi.

Một thông điệp khác cũng không kém phần "hài hước" từ "cuti":
"Anh 'già khó tánh' ơi? vậy 'hack' là một hành động xảy ra sau khi thâm nhập được? Nếu vậy em không cần biết 'hack' mà chỉ cần biết cách thâm nhập là đủ. Bày em cách thâm nhập đi anh già khó tánh ơi".

Ngay sau thông điệp trên là thông điệp như sau (tính theo thời gian gởi) của "cuti":
"Anh già khó tánh núp đâu kỹ vậy? Cho em hỏi cái này một tí đi. Nếu em muốn 'hack' vào một máy khác, em phải thâm nhập nó trước rồi mới 'hack' nó? Nếu em đã thâm nhập nó được rồi có nghĩa là là đã 'hack' thành công rồi còn gì nữa mà... hack trời? Chết em rồi, bị tẩu hoả rồi, hu hu hu."

Lần này tôi bật cười thật to vì tính ngộ nghĩnh của "cuti". Quả thật cu cậu đang đi vào con đường "tẩu hoả" bởi vì cứ bị "ám" mãi cái khái niệm sai lạc về 'hack'. Tôi quyết định gởi "cuti" một thông điệp thế này:
"Hello cuti, anh không trốn mà ít vào YIM thôi. Em bắt đầu có chiều hướng 'tẩu hoả' thật rồi đó. Anh đã bảo thâm nhập không phải là 'hack' cơ mà. Thâm nhập là bước xảy ra trước khi 'hack'. Em cứ bị ám ảnh mãi khái niệm 'thâm nhập' là 'hack'. Đừng cố quá mà hỏng hết."

Vài phút sau, "cuti" dội cho tôi hàng loạt thông điệp trên YIM, toàn là những chuyện cu cậu xuýt xoa về cái khái niệm 'hack' tôi đưa ra làm cậu mất ăn, mất ngủ. Tôi đáp bằng một thông điệp ngắn gọn:
"Thong thả nào cuti. Anh em mình thử 'bàn' một ví dụ cụ thể nào đó có lẽ dễ chịu hơn hả?".

Không đợi "cuti" trả lời, tôi gởi tiếp một thông điệp khác:
"Này, ví dụ ở nhà em có hai máy chạy Windows chẳng hạn. Bằng cách nào đó, em truy cập máy B từ máy A (là máy của em). Tuy nhiên, sau khi truy cập vào máy B, em chỉ duyệt máy này mà không thay đổi gì cả, không tạo thêm file mới, cũng chẳng delete file cũ... Như thế có gọi là 'hack' không?"

"cuti" trả lời nhanh như điện:
"Anh ăn gian quá, làm như thế thì chỉ là truy cập thôi chớ hack hiếc gì anh. Em biết tên người dùng và mật khẩu của máy B thì em vào chớ đâu có gì vất vả đâu mà gọi là 'hack'?"

Tôi thấy thêm một nhìn nhận mới về cái gọi là 'hack' theo suy nghĩ của "cuti", nên tôi hỏi lại:
"À, ra thế. Vậy, nếu em biết tên người dùng và mật khẩu của một máy nào đó và dùng chúng để truy cập vào máy này thì chỉ là... truy cập? Nếu em không hề biết tên người dùng và mật khẩu nhưng bằng cách nào đó em có thể truy cập nó thì gọi là... 'hack'?"

"cuti" cười hớn hở:
"Hi hi, đúng vậy đó anh! Chỉ đơn giản như thế thôi. Còn cái khái niệm quỷ quái của anh làm em điên đầu chớ chẳng đi tới đâu cả."

Tôi cười, hỏi tiếp:
"Thế, điểm khác nhau giữa việc:

a. ai đó cho em tên người dùng và mật khẩu để truy cập đến máy X nào đó. Người này không phải là chủ nhân của máy.

b. em tự dùng cách nào đó (đoán mò, brute force...) để rốt cuộc tìm ra được tên người dùng và mật khẩu cũng để truy cập đến máy X này.

a và b khác nhau chỗ nào?"

"cuti" im lặng hồi lâu rồi rụt rè trả lời:
"Hình như anh lại hỏi mẹo em nữa hay sao đó phải không? Em thấy rõ điểm khác nhau duy nhất là trường hợp b cực hơn trường hợp a và đôi khi không đạt được trường hợp b nữa là đằng khác."

Tôi trấn an "cuti":
"Không, anh chưa hề 'hỏi mẹo' em bao giờ, câu nào anh hỏi cũng đều là hỏi thật cả. Vậy, cả a và b ở trên có được gọi là 'hack' hay không?"

"cuti" đáp ngay, không suy nghĩ:
"Tất nhiên b là 'hack', a là 'truy cập'."

Tôi cười phá lên và hỏi thêm:
"Tại sao a là 'truy cập' mà b là 'hack' vậy cuti?"

"cuti" có vẻ giận dỗi, đáp:
"Anh hứa là mình sẽ bàn một ví dụ cụ thể mà lại đi hỏi em lăng nhăng như thế này thì... oải quá smilie. Tất nhiên b là 'hack' vì mình phải mò mẫm, chịu khó, mất thời gian để tìm ra tên người dùng và mật khẩu để vào được máy X chớ sao nữa anh?"

Tôi vẫn kiên trì "khai thác" suy nghĩ của "cuti":
"Vậy nếu một tên đạo chích muốn 'thâm nhập' vào dinh cơ của ông phú ông chẳng hạn. Có hai trường hợp xảy ra vời tên đạo chích này:

a. hắn có chìa khoá mở cửa vào.

b. hắn dùng cọng dây thép để ngoáy lỗ khoá.

Cả hai trường hợp đều tạo ra điều kiện cho tên đạo chích vào được nhà ông phú ông. Chỉ có cách b khó khổ hơn cách a. Tuy nhiên, sau khi tay đạo chích vào được trong nhà nhưng hắn chưa 'mó tay' vào món nào của phú ông mà chỉ 'nghía' xung quanh thì hắn 'hack' chưa? smilie"

"cuti" reo lên:
"Á à, em hiểu rồi. Ý anh 'thâm nhập' bằng cách này hay cách khác chỉ là 'thâm nhập'. Còn 'hack' thì phải động đến cái gì đó bên trong môi trường mình đã thâm nhập, phải không anh già khó tánh? smilie."

Tôi cười đáp:
"Đúng vậy. Ngay cả trường hợp trên thay tên đạo chích bằng thằng cháu của phú ông và phú ông đưa hẳn chìa khoá cho nó vào dinh thự. Nếu nó đã vào được dinh thự (bằng chìa khoá hẳn hòi) và chỉ quan sát mà không 'mó' tay vào bất cứ thứ đồ đạt gì trong nhà thì có nghĩa nó chưa 'hack' ông phú ông vậy smilie. Nói một cách khác, 'thâm nhập' một cách hợp lệ hay bất hợp lệ vẫn là 'thâm nhập'; sau khi 'thâm nhập' rồi, 'hack' hay không là một hành động khác. Anh muốn mình thông qua khái niệm này."

"cuti" cảm thán:
"Trời đất, trước giờ em cứ tin tưởng rằng hễ mình thâm nhập được vào một hệ thống thì có nghĩa là mình đã 'hack'. Nhưng nói theo 'định nghĩa' của anh thì quả thật 'hack' là một hành động thay đổi thái độ làm việc của hệ thống. Mình không 'mó' gì cả thì chẳng có gì thay đổi --> no hack. Thú vị thật, thú vị thật."

"cuti" dường như nhận ra điều gì đó bèn nói tiếp:
"A, em biết ý anh rồi. Anh đáo để thật. Anh nói là anh sẽ bày em cách 'hack' có nghĩa là anh không động đến chuyện 'thâm nhập', có nghĩa là mặc em muốn 'thâm nhập' ra sao thì tuỳ rồi 'hack' thế nào thì anh chỉ vẽ sau, phải không?"

Tôi cười phá lên:
"Ha ha ha, đó là em tự suy diễn đó nha. Em thích như vậy thì cũng tốt!"

"cuti" phụng phịu:
"Trời ơi, em bị lừa một quả đau thật smilie. 'thâm nhập' mới khó chớ, đã 'thâm nhập' được rồi muốn 'hack' sao lại không được?"

Tôi nghiêm giọng:
"Em thật sự tin rằng 'thâm nhập' khó hơn 'hack' sao? anh em mình thử đánh cuộc một phát xem?"

"cuti" thận trọng hơn trước nhưng câu trả lời của cu cậu không dấu được sự tự tin với ý kiến của mình:
"Ùm... em tin rằng 'thâm nhập' mới thật là khó, 'hack' cũng khó nhưng không 'thâm nhập' được thì làm sao mà 'hack'?, phải vậy không anh? Nếu anh chứng minh được 'hack' khó hơn 'thâm nhập' hoặc khó bằng 'thâm nhập' thì anh nói gì em cũng nghe hết!"

Tôi cười, đáp lời "cuti":
"Được rồi, hứa đó nha 'anh nói gì em cũng nghe hết!'. Anh cho em IP của một Linux server, anh cho em biết luôn đó là Linux gì, chạy kernel nào, dùng filesystem nào. Anh cho em luôn tên người dùng, mật khẩu và cổng SSH để log vào. Em khỏi lo chuyện 'thâm nhập' đi. Bây giờ anh cho em một ngày để 'hack' cái server đó để làm sao trang chủ index.html có dòng "cuti was here and won the bet to the grumpy old man!". Anh không cho em biết web server này chạy bằng chương trình nào, hồ sơ cấu hình nó nằm ở đâu... Tùy em phải tìm hiểu. Em thử 'hack' xem dễ hay khó!"

"cuti" rú lên và tuôn ra hàng tràng ca cẩm:
"Tiêu em rồi anh già khó tánh ơi! Anh biết em không rành Linux mà lại mang Linux ra bắt em 'hack' thì em thua là cái chắc smilie. Lúc trước em có nghe mấy đứa bạn tán kháo là Linux mạnh lắm. Em cũng cài thử. Mất mấy ngày trời bầm dập mới xong. Rốt cuộc cũng vào được Linux nhưng chỉ thấy màn hình đen thùi với dòng chữ màu trắng, y như mấy cái cửa sổ DOS cổ lỗ sĩ, chán như con gián. Em chả thấy mạnh ở đâu mà chỉ thấy chán thôi. Sau đó chỉ tháo bỏ Linux thôi mà vất vả quá trời, thiếu điều mất luôn cái partition Windows của em. Thôi thôi, em chịu thua độ rồi đó."

Tôi nhận thấy cái tính thiếu kiên trì, thiếu ngọn ngành của 'cuti' một lần nữa thể hiện rõ trong câu trả lời trên. Trầm ngâm vài giây, tôi đáp:
"Anh thật sự không biết là em không rành Linux bởi vì anh thấy rằng, muốn 'hack' mà không thạo các hệ điều hành hiện thời thì không thể 'hack' được. Hơn nữa, Linux là môi trường sản sinh từ 'hack' mà ra và nó có một kho tàng công cụ để 'hack' theo đúng nghĩa của nó. Qua phần trả lời của em ở trên, anh có nhận xét như sau:

- em chỉ nghe bạn tán kháo là Linux mạnh, em thấy đủ hấp dẫn để bắt tay vào việc cài Linux. Đây là một điều tốt. Tuy nhiên, em bị mất hẳn bước tham khảo (chính em tham khảo chớ không nghe tán kháo) xem Linux mạnh ở chỗ nào. Bởi thế em bị mất định hướng ngay khi vào được Linux và thấy màn hình đen, chữ trắng.

- Em chưa tự ép mình hơn mức bình thường để tìm hiểu xem đằng sau màn hình đen và dòng chữ trắng ấy có những gì lý thú. Anh thừa biết với khả năng của em và sự thông minh sẵn có của em, em có thể 'vén' được màn hình màu đen đó để đi vào bên trong và thấy được những điều lý thú và bổ ích. Nhưng tiếc là em đã không đủ 'can đảm' và 'kiên nhẫn' để thực hiện.

Quay về với chuyện 'thâm nhập' và 'hack' em có thấy rằng, để 'hack' được server mà anh đánh cá với em, em phải hiểu rõ Linux không? Vậy, theo em nghĩ, 'hack' khó hay 'thâm nhập' khó? 'thâm nhập' có khó hơn 'hack' không?"

"cuti" trở nên buồn bã:
"smilie Anh nói đúng lắm và những lời anh nói còn đau hơn ong chích. Bây giờ em mới thấy 'thâm nhập' không dễ mà 'hack' cũng mênh mông quá. Nếu em hiểu không sai thì anh muốn nói rằng: muốn 'hack' thì phải hiểu rõ mục tiêu mình dự định 'hack', phải không ạ?"

Tôi trả lời:
"Chính xác!"

"cuti" trả lời với vẻ thiếu phấn khích thấy rõ:
"Vậy có nghĩa là trước khi em muốn 'hack' Linux em phải thành thạo Linux, muốn 'hack' Windows em phải thành thạo Windows. Nếu chưa thành thạo thì em phải học từ đầu đến cuối. Hu hu, vậy đến đời nào, kiếp nào em mới 'hack' được bây giờ?"

Tôi đáp lại một cách ngắn gọn:
"Cho đến khi nào em có thể!"

"cuti" than thở:
"Anh không có cách nào khác sao? Em thấy trên các diễn đàn bày cách 'hack' đủ kiểu, đủ cỡ. Có những trường hợp làm được, có những trường hợp thử hoài chẳng có kết quả. Nhưng ít ra những trường hợp thành công thì cũng là cách 'hack' có kết quả vậy? Những cách này em đọc vào thấy ù ù, cạc cạc nhưng làm vẫn được mà em cũng đâu cần phải học cho có ngọn ngành như anh nói đâu?"

Tôi cười đáp:
"Em nói như thế là một lần nữa muốn sa vào cõi 'tẩu hoả'. Anh hỏi lại, em muốn 'hack' hay em muốn 'thâm nhập'? em muốn thật sự học hỏi hay em chỉ muốn thấy kết quả ngay lập tức? Những dạng bày cách 'hack' mà em thường thấy trên các diễn đàn cũng giống như tin tức trên báo chí hàng ngày vậy. Nó nóng hổi, mới toanh sáng nay nhưng sáng mai nó sẽ cũ kỹ, lỗi thời. Thật sự anh nói hơi quá nhưng dùng hình ảnh nhật báo để so sánh với các 'chiêu' hack trên các diễn đàn không khác nhau mấy. Thử nghĩ xem, em thâu thập và trang bị mọi thứ từ một bài bày cách 'hack' nào đó. Em sẽ có 2 lựa chọn:

- thử 'thâm nhập' và 'hack' vào chính máy chủ nào bị lổ hổng (và được dùng làm mục tiêu trong nội dung bài chỉ cách 'hack') --> cách này chán phèo vì máy chủ đó đã bị nát như tương. Em 'thâm nhập' để xem 'rác' chớ chẳng còn gì lý thú.

- thử tìm và 'thâm nhập' một máy chủ nào đó bị lổ hổng tương tự. Em bị kẹt. Kẹt chỗ nào? Kẹt ở chỗ em không biết cách nào để tìm ra một máy chủ bị lổ hổng tương tự bởi vì em thiếu mất những kỹ năng căn bản. Cho đến khi em tìm ra được một máy chủ nào đó ưng ý, có thể máy này đã vá lỗi mất rồi.

Chẳng những thế, có lắm trường hợp em đọc các bài hướng dẫn 'hack' và hoàn toàn mất phương hướng bởi vì hầu hết những người viết các bài này không phải viết theo tinh thần truyền đạt cặn kẽ cho người muốn biết mà dừng lại ở dạng 'tóm lượt' lại những gì họ trải qua. Đó là chưa kể những trường hợp 'tam sao thất bổn', người thứ nhất đọc, thử và làm rồi diễn dịch thành một thứ khác. Người thứ nhì tiếp nối tinh thần này... đến lượt em, em chẳng còn hiểu được bao nhiêu. Điều này cũng phải bởi vì chẳng ai có thể viết một bài hướng dẫn đi từ chuyện căn bản nhất đến chuyện cao cấp nhất cả. Những kiến thức căn bản cần có để 'hành động' là do bản thân mình tạo dựng nên.

Anh thường thấy các bài hướng dẫn ngầm phỏng định là người đọc phải hiểu rất nhiều chi tiết căn bản và tự mình hình dung ra môi trường của máy chủ bị 'thâm nhập'. Thiếu nền tảng này, người đọc chỉ nhắm mắt mà làm theo bước một, bước hai, bước ba rồi kêu oai oái là... không được."

"cuti" đâm liều lĩnh:
"Chà, anh làm em không còn bụng dạ nào cho chuyện hack hiếc gì nữa. Anh làm cho em cảm thấy mình ngu ngốc kinh khủng. Kỳ này chắc em bỏ hết, không thèm học tin nữa."

Tôi đoán chắc "cuti" nói dỗi, bèn hỏi tới:
"Vậy lý do gì làm em quyết định theo học ngành tin vậy?"

"cuti" hăm hở:
"Anh cũng trong ngành, anh biết mà. Ai theo ngành tin, giỏi ngành tin thì chắc chắn sẽ 'cơm no, bò cưỡi', ra đường mấy 'ẻm' chen nhau chạy theo smilie".

À, ra thế, lại thêm một điểm 'nhức nhối' trong suy nghĩ của "cuti", một lý do mạnh mẽ để "cuti" chọn ngành tin. Tôi đáp:
"Cứ cho ngành tin có 'phép mầu' như thế đi. Em thử tính sơ qua xem mỗi năm có bao nhiêu sinh viên tốt nghiệp ngành tin và có bao nhiêu người được nhận làm trong ngành tin, có bao nhiêu người được ở vị thế 'cơm no, bò cưỡi'? Hẵng khoan tính số lượng người hiện đã và đang làm trong ngành tin và có kinh nghiệm hơn nhiều. Từ con số này, em thử ước tính xem, với kết quả 'bình bình, chẳng hơn ai' thì em có được bao nhiêu phần trăm cơ hội đạt được cái gọi là 'cơm no, bò cưỡi', ra đường mấy 'ẻm' chen nhau chạy theo'?"

"cuti" im lặng rất lâu, phải đến gần hai phút. Tôi cứ nghĩ cu cậu bị 'rớt mạng' nhưng thật sự không phải thế. Cu cậu vẫn còn online và có lẽ đang nghĩ mông lung. Sau đó, "cuti" mới trả lời:
"Trời ơi, anh làm em thật sự lo ngại và nhụt chí rồi đó. Vậy em phải làm sao bây giờ?".

Hẳn nhiên là hồi nãy "cuti" đã nói liều "không thèm học tin nữa". Tôi đoán chắc cu cậu đã hình dung được "con đường chông gai" trước mắt. Đến lúc này tôi mới góp ý "cuti" cú chót một cách nghiêm túc:
"Nếu em thật sự muốn hỏi ý kiến anh thì thế này. Hãy tạm dẹp sang một bên những trò 'thâm nhập' vô ích kia đi. Chuyên chú vào chuyện học là chính. Chẳng những em cần hiểu những điều mình học được mà còn phải tìm tòi thêm để hiểu rộng và hiểu sâu mỗi vấn đề. Nếu em đạt được kết quả trên 90%, chắc chắn em có nhiều cơ hội thành công hơn.

Ngay cả nếu em có định hướng theo ngành bảo mật, em phải nắm rất vững những hệ thống máy em cần bảo vệ hoặc cần 'khai thác'. Một khi em nắm vững những cái này, tự nhiên chuyện 'bảo vệ' hay 'khai thác' (thâm nhập và 'hack') trở nên rõ ràng. Nếu em dành thời gian để mày mò những tiểu xảo nho nhỏ, kết quả sẽ đi về đâu? chẳng đi về đâu cả vì chúng chỉ là những tiểu xảo không hơn, không kém. Cho dù em rành rẽ các tiểu xảo này nhưng khi đặt em vào một môi trường có những thay đổi khác, em sẽ không 'khai thác' được vì em bị thiếu mất căn bản, không nắm vững các nguyên tắc cần thiết."

"cuti" trả lời một cách buồn bã:
"Đúng là trước giờ em phí thời gian quá. Chắc em phải chấn chỉnh lại. Nhưng em có một thắc mắc. Anh nói là 'muốn thâm nhập và hack thì phải nắm vững hệ thống mình cần thâm nhập và hack', điều này có nghĩa là em phải sử dụng các hệ thống này thành thạo?"

Tôi đáp:
"Tất nhiên rồi. Theo anh, 'hacker' là một 'user' có kiến thức rất quảng bác. Không những anh ta (hoặc cô ta) nắm vững cách sử dụng hệ thống (trên bình diện một user) mà còn có khả năng phân tích và thấu hiểu cơ chế làm việc của hệ thống. Nói một cách nôm na, 'user' chỉ cần biết nhấn một nút thì có kết quả gì đó còn 'hacker' thì chẳng những phải biết như thế mà còn biết được hành động nhấn nút ấy đã tạo ra biến cố gì, biến cố này tác động thế nào đến hệ thống, những tác động này tại sao hợp lệ, những tác động này sẽ không được xem là hợp lệ trong những tình trạng nào.... và hơn hết, làm sao để điều chỉnh cho tác động đến nút này luôn luôn hợp lệ (trên quan điểm bảo mật) hoặc điều chỉnh làm sao cho tác động trở nên bất hợp lệ (trên quan điểm khai thác).

Ví dụ ai đó hỏi em 'làm sao dùng NET USE để truy cập vào một máy khác? (một cách hợp lệ hay bất hợp lệ)' thì tất nhiên để có thể trả lời câu này, em phải nắm rất vững cách dùng NET USE, sau đó em phải hiểu rõ NET USE tác động đến hệ thống thế nào và nếu cần dùng NET USE để 'thâm nhập' thì em phải biết xác định điểm yếu của hệ thống từ các tác động này nằm ở đâu. Để làm được việc này, em phải là một 'user' giỏi và thành thạo Windows.

Nếu em chỉ vẽ cho ai đó một dòng lệnh NET USE để thâm nhập vào hệ thống chạy Windows chẳng hạn, nhưng lệnh này không tạo kết quả gì cả. Em phải ước đoán được các lý do làm cho lệnh này không thực hiện được. Như vậy, 'thâm nhập' ở đây chỉ dừng lại ở chỗ gõ dòng lệnh nhưng 'hack' ở đây thì đi xa hơn: hiểu rõ dòng lệnh làm những gì đằng sau đó."

"cuti" gật gù, trả lời với loại ngôn từ rất thịnh hành (với hai chữ "hơi bị" được dùng khá sai lạc về mặt ngữ pháp):
"Anh lấy ví dụ này... hơi bị hay đó. Vậy, một người thuộc dạng 'script kiddie' như người ta thường nhắc đến thì thuộc dạng 'user' hay 'hacker'?"

Tôi mỉm cười, trả lời:
"Dạng 'script kiddie' theo anh là một 'user' nhưng không phải là một 'user' bình thường. 'script kiddie' có thể rành một số tiểu xảo nào đó hơn 'user' bình thường nhưng lại kém kiến thức hơn 'user' bình thường nhiều mặt khác. Chắc chắn 'script kiddie' không phải là 'hacker' vì 'hacker' thật sự là một người không quản ngại khó khăn để tìm cho mình giải đáp, tìm cho mình sự thoả mãn một cách vững chắc thay vì muốn thấy ngay kết quả (mà không chịu khó khổ) như 'script kiddie'. Nói một cách nôm na: 'hacker' tìm ra và thay đổi thái độ làm việc của một nút bấm nào đó, 'script kiddie' chỉ cần bấm nút, chờ kết quả và không cần quan tâm chuyện gì xảy ra sau khi bấm nút."

"cuti" rên rỉ:
"Oái, anh đang chửi xéo em đó phải không? smilie. Sao em thấy em giống 'script kiddie' quá. Chắc em đúng là 'script kiddie' rồi smilie. Hu hu, nhưng làm sao để tránh không trở thành một 'script kiddie' vậy anh?"

Tôi đáp:
"Em hỏi câu này hơi thừa rồi đó. Anh tin rằng qua hai lần chat với nhau, em đã hiểu cần phải làm thế nào để không trở thành một 'script kiddie'. Có lẽ anh không cần phải tổng kết lại hả? Thử rèn luyện khả năng tổng kết đi em smilie. À mà này, lần trước mình có bàn về chuyện đọc sách và rèn luyện kỹ năng tổng kết, em đã thử nghiệm chưa và thấy thế nào?"

"cuti" cười gượng gạo:
"Ùm... em có thử lôi một cuốn e-book ra nghiền ngẫm như chỉ được mấy trang đầu là thấy choáng váng cả mặt mày smilie. Em tự nhủ là để mai xem tiếp nhưng rồi hết chuyện này đến chuyện khác, em vẫn chưa đọc quá ba trang."

Tôi cười phá lên:
"Hà hà, đúng là điển hình rookie smilie. Vậy em đọc cuốn gì mà thấy choáng váng cả mặt mày?"

"cuti" phụng phịu:
"Thì em nghe theo lời anh nói trên diễn đàn HVA là cuốn TCP/IP Illustrated của Richard Stevens là cuốn để đầu giường nên em tóm ngay cuốn đó thôi. Đâu ngờ nó khó nuốt đến như vậy smilie "

Tôi không ngạc nhiên khi "cuti" nhận định như thế, tôi đáp:
"Ừa, đọc những cuốn 'thuần' như cỡ TCP/IP Illustrated của Richard Stevens thì em phải cần một ít kỹ năng và phải thật sự muốn tìm hiểu thì mới tiêu hoá nổi. Còn không thì nó 'khô như rơm' thì làm sao mà nuốt cho vô? Cuốn này của Richard Stevens dùng để bổ túc, đối chiếu và đào sâu những gì em học ở trường thì rất hay, nếu em nhảy ngang vào và cố đọc thì chỉ dẫn đến chuyện chán nản mà thôi. Ở trường em đã đụng đến TCP/IP chưa?"

"cuti" trả lời không ngần ngừ:
"Ở trường hả anh? ở trường có gì mà học? Cái gì cũng đại cương với khái niệm, chán như con gián. Học như vậy biết chừng nào mà thành?"

Tôi mắng "cuti" ngay":
"Em đầy mâu thuẩn. Em xem thường mấy thứ 'đại cương' với 'khái niệm' nhưng không có chúng thì làm sao em có nền tảng để đi sâu hơn? Từ những thứ 'đại cương' và 'khái niệm' này, em có thể tham khảo sách vở, tài liệu và trau dồi cho mình thêm kiến thức. Không những đây là chuyện bổ ích cho bản thân em mà đây cũng là điểm để đo cái khác biệt giữa một sinh viên 'thường thường bậc trung' và một sinh viên 'xuất sắc' đó. Hèm, con đường đi tới chỗ 'cơm no, bò cưỡi' e hơi chông gai đó em!"

"cuti" nhăn nhó:
"Trời, hôm nay đúng là xuất hành không coi ngày hay sao đó. Từ nãy giờ em bị sao quả tạ của anh 'chiếu' liên hồi luôn smilie "

Tôi cười đáp:
"Vậy em muốn 'sao quả tạ' không chiếu chớ gì? dễ ợt thôi mà. Bây giờ mình bàn chuyện 'hack gunbound' hay 'chôm Yahoo password' là hết 'sao quả tạ' smilie"

"cuti" cuốn quýt:
"Không, không, em chỉ đùa tí thôi mà. Thật tình nói chuyện với anh, em thông được nhiều điều lắm. Chỉ có điều 'cái đầu khổ sở' của em nó làm việc chậm như bộ vi xử lý 486 cũ kỹ nên chắc em cần phải có thời gian để từ từ mà 'xử lý'. Nói chuyện với anh, em bị nhiều cú đau đầu lắm á nhưng không hiểu sao nó... hơi bị phê, hì hì."

Tôi cười:
"Lại cái kiểu nói 'hơi bị...' dùng từ gì kỳ cục vậy? 'hơi bị' là dạng thụ động dùng để chỉ cho điều gì đó không được hay mà sao lại đi trước một từ như 'phê', 'hay' vậy? 'hơi bị hay' rồi 'hơi bị phê' nghe nó trái tai làm sao đó!"

"cuti" cười nhanh nhẩu:
"Thôi anh ơi, anh quá cổ lổ sĩ rồi, thời nay mọi người dùng từ kiểu này không anh à. Nhưng mà đừng nói là anh lại chuẩn bị cho em một bài về 'ngữ pháp' đó nha. Hì hì, em bị 'quả tạ' gần trúng thực rồi đây."

Tôi đáp:
"Thôi, anh chỉ nhận xét vậy thôi, dính vô mấy chuyện ngữ pháp tiếng Việt, tiếng Việt trong sáng... coi chừng 'tẩu hoả' dạng khác bây giờ. Thế này, em hiện đang học cái gì ở trường và em nghĩ là hiện thời em thích tham khảo chuyện gì nhất. Có cần e-book hay tài liệu gì, anh cố tìm cho mà đọc. Nhưng quan trọng là phải khởi đầu bằng cái gì đó vừa sức em và đừng 'khô như rơm' thì mới nuốt nổi."

"cuti" trả lời ngay:
"e-book hả anh? em có hàng... tấn. Nghe ở đâu có e-book là em hì hụi down về cho được. Em có chừng 2 gig e-book để mục miễu trong máy á. Có cái em chưa bao giờ ngó qua, có cái xem có vẻ hay hay nhưng có lẽ nội công còn non nớt quá nên chưa bao giờ luyện qua hết tầng một (chương một) của bộ bí kíp nào hết. Anh muốn em đọc cuốn nào, em lục cuốn ấy mà đọc thôi."

Tôi cười một mình, lắc đầu và trả lời "cuti":
"Lại thêm một điển hình khác của 'rookie'. Nghe thấy ở đâu có e-book thì cố mà download về rồi bỏ đó. Anh không thể 'muốn' em đọc cuốn nào mà phải chính em quyết định em 'muốn' đọc cuốn nào. Chuyện quan trọng lúc này là cách làm quen với sách kỹ thuật chớ chưa cần nội dung cao siêu cỡ nào hết. Miễn sao em thích đề tài nào thì chọn một trong mấy cuốn em có mà thử thôi. Cái quan trọng là phải tự kỷ luật, đừng hứa hẹn cho ngày mai. Chắc cũng gần đến giờ anh dzọt rồi. Để khi khác mình tiếp tục vậy hả?"

"cuti" nằn nì:
"Khoan đã anh, cho em hỏi thêm một tí nữa thôi. Anh 'bắt' em đọc sách nhưng anh chẳng chịu cho em một tí 'khẩu quyết' gì để 'đả thông' hết làm sao em nuốt vô cho nổi? smilie. Anh bày em cách đọc và tổng hợp như anh nói đi. Hồi đó đi học, anh có phương pháp gì vậy?"

Tôi chậm rãi đáp:
"Cái thời 'hồi đó' của anh có lẽ khác cái thời 'hồi nay' của em nhiều lắm. Thời đó chưa có cái gọi là 'google', Internet cũng chưa có luôn. Modem thời đó lúc anh mới làm quen computer là 4800 bauds còn sách và tài liệu thì quý như... vàng. Muốn mua một cuốn sách phải tằng tiện cả tháng trời hoặc hơn cho nên có một cuốn sách trong tay là 'nghiến' từng dòng, từng chữ. Bởi hai 'thời' khác nhau quá, anh chỉ có thể góp ý với em thế này:

- sách vở, tài liệu có hai dạng chính: sách giáo khoa và sách tham khảo. Cách đọc và 'tiêu hoá' hai loại này khác nhau.
- sách giáo khoa là để học các kiến thức em gọi là 'đại cương và khái niệm'. Loại sách này em phải học, hiểu và tiếp nhận nó như một thứ kiến thức căn bản và cần thiết.
- sách tham khảo là để đối chiếu, mở rộng, đào sâu những thứ em đã học được từ sách giáo khoa. Các e-book của em có chắc hầu hết là sách tham khảo.
- vậy, để đọc được sách tham khảo em phải có căn bản trước không thì em bị 'bọng' và sẽ thấy 'khó nuốt' bởi vì loại sách này viết với ngầm định là em đã nắm kiến thức căn bản.

Riêng phần 'khẩu quyết' thì đại loại là thế này: để làm quen với việc 'đào sâu', em nên tự đặt cho mình các câu hỏi rồi tìm cách tự trả lời. Nếu em chưa quen 'tự đặt câu hỏi' thì em có thể dùng vô số các câu hỏi được đặt ra xung quanh em. Thời nay diễn đàn CNTT mọc lên như nấm, có bao nhiêu là câu hỏi từ dạng đơn giản nhất đến dạng phức tạp nhất. Em thử chọn một vài câu hỏi rồi hình thành cho mình câu trả lời sao cho đầy đủ nhất, hữu lý nhất. Câu trả lời tìm ở đâu? từ các sách tham khảo em có, từ 'google', từ các search engines.... Ví dụ, ai đó phát biểu một câu như sau: giao thức TCP là một giao thức stateful và UDP là một giao thức stateless. Em thử tìm hiểu xem lý do tại sao câu này được phát biểu như thế? có những lý do nào làm cho TCP thuộc dạng stateful và UDP thuộc dạng stateless? Tham gia sinh hoạt trên một diễn đàn một cách nghiêm túc cũng là một phương pháp hay cho việc 'hỏi' và 'trả lời'. Nếu em cần một câu trả lời thấu đáo cho chính mình thì chính câu trả lời này sẽ là câu trả lời rất giá trị cho người khác."

"cuti" có vẻ không lấy làm hào hứng:
"Chà, xem có vẻ căng đây. Nhưng để em cố xem sao. Đúng là em có cái tật qua quít cho xong nên chẳng có cái gì cho ra cái gì cả. Em biết anh đang truyền đạt cho em một lối suy nghĩ khác? Em thấy con đường 'tu luyện' có vẻ đầy chông gai như anh đã nói. Nhưng em có thắc mắc là làm sao mình có thể nhớ một trăm thứ, một ngàn thứ được?"

Tôi đáp:
"Ừa, chữ 'truyền đạt' hơi quá, anh nghĩ là 'góp ý' thì đúng hơn. Anh đang 'góp ý' em để hình thành cái gọi là nền tảng. Phải có nền tảng rồi thì mới đi tiếp được.

Riêng chuyện nhớ thì em không thể nhớ một trăm, một ngàn thứ ngay lập tức được nhưng nếu em thật sự hiểu một thứ nào đó, nó sẽ vĩnh viễn là của em vì nó đã thuộc về kiến thức của em. Lý do 'cần phải ngọn ngành' cũng đi từ đây ra thôi, nó giúp em 'thật sự hiểu'. Còn chuyện nhớ nhanh, nhớ chậm, nhớ lâu hay nhớ mau thì có phần nào phụ thuộc vào khả năng tự nhiên của mỗi người nhưng không có nghĩa là không thể rèn luyện để nâng cao khả năng này cho mình. Em thử đi rồi lần sau cho anh biết cách em đọc thông tin của một chương ra sao, cách em hiểu nó như thế nào, cách em tóm lược nó (để nhớ) ra làm sao... rồi anh sẽ góp ý cho. Bây giờ anh phải đi, nếu tiện mình sẽ liên lạc sau hả? Chào cuti."

"cuti" không quên hóm hỉnh:
"Chào anh già khó tánh smilie"

Và tôi logoff.

Rất cảm ơn Canhchimbatgio về bài post hay và ý nghĩa!
Tôi cũng xin chia sẻ một vài vấn đề mà tôi từng gặp phải! Một số vấn đề mà newbie như tôi có thể tham khảo được:
- Hầu như tất cả chúng ta đều là những 'kẻ' ăn cắp bản quyền. Và cùng gần như sử dụng HDH Win XP sp2, còn nếu dùng Win XP từ sp3 hoặc mới hơn thì hãy coi chừng: tắt ngay auto update!
- Giống như khi ta gặp vấn đề gì đó trên máy tính, ví dụ: HDH có lỗi, máy tự nhiên tắt và phởi động kèm theo màn hình xanh lè! Thế là lại hì hục lên google, vào một số forum cầu cứu, nêu hiện tượng lên và được một số cao nhân chỉ điểm, down về một PM, chạy nó ấy thế mà được! Như vậy tôi chỉ biết là máy hoạt động bình thường trở lại, chẳng hiểu là PM kia đã làm gì? Đã can thiệp đến HDH ra sao?
Tôi cũng đã có thời gian tự mày mò nhưng như đã nói: không có thời gian và kiến thức cơ bản nên càng mày mò càng thấy mông lung quá, như cậu bé kia! Đành phải bỏ cuộc, chẳng được bài học nào!
Tôi nghĩ: mình không có kiến thức chuyên sâu thì đành sử dụng đơn thuần vậy thôi! Không nên chạy theo, cứ thấy PM nào có tác dụng hay là sử dụng mà không biết hậu quả như nào (trừ những PM có bản quyền hay đã được cộng đồng kiểm nghiệm qua một thời gian dài)! Còn vấn đề nữa: khi không phải là nhà chuyên môn có kiến thức thì giỏi tiếng Anh là một lợi thế rât lớn! Khi hệ thống có vấn đề bao giờ 'nó' cũng đưa ra một thông báo hay cảnh báo (thường là bằng tiếng Anh), khi ta hiểu được nội dung cảnh báo đó nói lên điều gì thì có lẽ ta sẽ đưa ra được kết luận hay phương án xử lý nên hay không chính xác hơn!
Và cuối cùng là đành dành thời gian học tiếng Anh dễ hơn vậy!
Cảm ơn Canhchimbatgio!
Thân!

Admin xin lỗi vì sự phúc đáp chậm trễ này,
Cảm ơn canhchimbatgio và Hotusau đã chia sẻ những bài viết và kinh nghiệm hay, đây là những kiến thức đáng quý từ thế giới Hacker. Miễn là các bạn không cung cấp các công cụ phá hoại và "nối giáo cho giặc" các thủ thuật phá hại người khác, những bài viết như thế này hoàn toàn được chào đón trên diễn đàn của chúng ta.
Tiếp đi các bạn,