Trống đồng Xứ Thanh

Nhân dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Tỉnh Thanh Hóa dâng tặng đại lễ 102 chiếc trống đồng do chính các nghệ nhân Xứ Thanh đúc bằng công nghệ thủ công truyền thống.
Trong đó 100 chiếc sẽ được biểu diễn trong đại lễ với tiết mục: Nổi trống Lạc Hồng - Hào khí Thăng Long
1 chiếc trống có chạm 100 con rồng sẽ tặng UBND TP Hà Nội
1 chiếc còn lại dâng tặng đất Thăng Long để du khách tham quan, chiêm ngưỡng.
Nhân dịp này, mời các bạn tham khảo bài viết: Trống đồng Xứ Thanh

Một ngày, cơn lũ cuối mùa vừa rút, ông già Trần Văn Lắm ở làng Đông Sơn lại ra sông câu cá. Mải quăng câu, hết mồi, ông bèn xáo đất tìm ít mồi giun. Theo tầm tay cuốc, ông chợt nhìn thấy trên bờ đất lở có một vật gì đó. Nó có hoa văn rất đẹp, được làm bằng chất liệu đồng, nhưng không phải là cái ang, cái nồi, hay cái thạp như vốn thấy. Ông không thể gọi tên, vì không biết đích xác là cái gì, nhưng đoán rằng đó là một thứ đồ cổ.
Chính từ phát hiện lý thú này, về sau, người ta đã tìm ra nơi phát tích của nền văn hoá Đông Sơn, một nền văn hoá mẹ của các nền văn hoá khai sinh trên đất Việt. Đây là thời kỳ mà kỹ nghệ chế tác đồng thau đã đạt đến trình độ hoàn mỹ, thể hiện ở đỉnh cao là nghệ thuật chế tác trống đồng.
Trống đồng cổ được phát hiện ngày càng nhiều, nhưng lại khiến cho những con người thời hiện đại đứng trước một dấu hỏi lớn: những chiếc trống đồng với hình dáng đặc biệt, hoa văn tinh xảo nhường ấy đã được tạo ra bằng cách nào?
Ngàn năm trước, người xứ Thanh đã thờ thần Đồng Cổ ( tức thần Trống Đồng).
Ngàn năm sau, người xứ Thanh vẫn thờ ông tổ của nghề đúc đồng- Đức Thánh Khổng Minh Không.
Làng nghề đúc đồng Chè Đông ở xã Thiệu Trung, huyện Thiệu Hóa đã đỏ lửa suốt nhiều thế kỷ, cho đến tận bây giờ.
Nhưng nghệ thuật chế tác trống đồng thì đã bị thất truyền.
Những nghệ nhân đúc trống đồng Đông Sơn khi về thiên cổ, đã mang theo bí quyết của họ. Khiến cho những hậu duệ sống trong thời hiện đại phải mò mẫm trong một bài toán mà lời giải là một bí ẩn đã chìm khuất trong trầm tích thời gian.
Từ những người thợ đúc đồng cao niên nhất, cho đến những nhà khoa học nổi tiếng, chưa một ai nghiên cứu được bí quyết đúc trống đồng của cha ông có từ hàng ngàn năm trước.
Ham mê sưu tầm đồ cổ, Nguyễn Minh Tuấn thường rất xót xa khi gặp những chiếc trống đồng như thế này. Tuấn mày mò nghiên cứu, tìm cách hoàn nguyên những mảnh vỡ. Thế nhưng, ngay cả khi đã “ phục sinh” được những chiếc trống đồng cổ, anh vẫn không thể kìm nén khát vọng tự mình chế tác được những chiếc trống đồng giống người xưa đã từng làm.
Cũng giống như Nguyễn Minh Tuấn, sự khao khát giải mã nghệ thuật đúc trống đồng của người Việt cổ khiến nhiều người tiếp tục nổi lửa đúc đồng.
Làng nghề đúc đồng Chè Đông đã có một thời phát triển hưng thịnh. Nhưng đến một ngày, khi người ta không còn ưa chuộng đồ đồng, thì làng nghề dần sa sút.
Không thể nhẫn nại trước những đòi hỏi của mưu sinh, nhiều người dân của làng nghề đúc đồng Chè Đông đã từ bỏ cái nghề lấm lem và bụi bặm của cha ông. Thậm chí, một số người đã rời bỏ cả nhà cửa, quê hương để đi tìm áo cơm nơi đất khách.
Không đành lòng để cho những lò lửa đúc đồng đã sáng từ ngàn năm, nay lụi tắt, những người già cố công truyền nghề cho con cháu. Thế nhưng không phải con cháu nào cũng hiểu được tâm huyết của cha ông mà chí thú với nghề.
Cánh đồng mang tên gọi Đồng Vưng-Đồng Ngầm, với thắng cảnh Bạch Thạch Đào Sơn nổi tiếng, vốn là nơi chứa đựng những di chỉ khảo cổ thuộc nền văn hoá Đông Sơn. Khi còn là một trẻ chăn trâu, Thiều Quang Tùng đã từng xem người ta khai quật thám sát vùng đất này. Về sau, khi làm ruộng, đào mương, anh và dân làng cũng tìm thấy một số đồ cổ, trong đó có cả trống đồng.
Ngạc nhiên, thích thú, từ đó, anh để tâm tìm hiểu, nghiên cứu về trống đồng, và tự giải đoán: bằng cách nào mà cha ông đã chế tạo được chúng, chỉ với đôi bàn tay thủ công?
Hi vọng tìm ra đáp số từ kỹ nghệ đúc đồng, Thiều Quang Tùng đã chọn một con đường. Trong khi con cháu của làng nghề đúc đồng Chè Đông chẳng mấy ai còn tha thiết kế nghiệp cha ông, Tùng lại hăm hở tìm đến làng nghề, học nghề.
10 năm trời hì hục với bùn đất, tro than. Tùng không ít lần thất bại. Có khi chỉ đúc một vật rất nhỏ, mà vẫn bất thành. Có khi chỉ một sơ suất nhỏ, cũng làm hỏng cả một tác phẩm lớn công phu chuẩn bị mấy tháng trời.
Không nản chí, Thiều Quang Tùng vẫn âm thầm nghiên cứu trống đồng. Như có một lực hút vô hình, anh say sưa tìm tòi, học hỏi, vừa làm vừa rút kinh nghiệm.
Sau rất nhiều lần thất bại, cuối cùng Thiều Quang Tùng đã phục dựng thành công những chiếc trống đồng với hình dáng, hoa văn nguyên bản các loại trống cổ. Tiếp đó anh lại nghiên cứu để tạo âm thanh cho trống.
Theo tục lệ, trước khi nổi lửa đúc trống đồng, người ta phải làm một nghi lễ tế cáo thần linh. Ông Hồ Quang Sơn, chủ tịch Liên chi hội di sản văn hoá Lam Kinh thường được mời chủ trì nghi lễ này. Những người thợ đúc đồng có một quan niệm rằng: nếu không thực hiện nghi lễ, việc đúc trống sẽ không thành công như mong đợi.
Nhằm phục hồi nghề đúc đồng truyền thống Đông Sơn, Liên chi hội di sản văn hoá Lam Kinh đã có những ý tưởng sáng tạo, hỗ trợ cho các nghệ nhân đúc đồng phát triển nghề. Năm 2006, Liên chi hội đã mở hội thi đúc trống đồng, để những người thợ đúc đồng có cơ hội trổ tài, học hỏi và nâng cao tay nghề. Tổ thợ của nghệ nhân Thiều Quang Tùng đã giành giải nhất.
Năm 2009, Liên chi hội di sản văn hoá Lam Kinh đã tổ chức hội thảo khoa học về đúc đồng. Tại hội thảo này, nghệ nhân Thiều Quang Tùng - giám đốc Trung tâm phục hồi nghề đúc đồng truyền thống Đông Sơn đã công bố nghiên cứu thành công quy trình đúc trống đồng bằng phương pháp thủ công truyền thống.
Cùng với việc phục dựng các mẫu trống đồng cổ, các nghệ nhân đúc đồng xứ Thanh còn đưa vào trống đồng những hình ảnh, hoa văn mới mang đậm dấu ấn văn hoá của thời đại. Nhân kỷ niệm 119 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung tâm phục hồi nghề đúc đồng truyền thống Đông Sơn đã thiết kế mẫu trống đồng có hình ảnh Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập và nhà ở quê nội của Bác. Chiếc trống đã được Liên chi hội di sản văn hoá Lam Kinh trao tặng bảo tàng Kim Liên. Những nghệ nhân đúc đồng thuộc Liên chi hội cũng đang xúc tiến thực hiện ý tưởng đúc chiếc trống đồng có 9 hình ảnh tiêu biểu về cuộc đời hoạt động của Bác Hồ tặng Đảng và Nhà nước, và chiếc trống có hoạ tiết 1000 con rồng dâng lên Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long.
Không chỉ đúc thành công trống đồng, các nghệ nhân đúc đồng xứ Thanh còn “ nâng cấp” nghề đúc đồng thủ công truyền thống trở thành một loại hình nghệ thuật trình diễn đặc biệt phục vụ công chúng. Đến nay, các nghệ nhân đúc đồng của Liên chi hội di sản văn hoá Lam Kinh đã tổ chức 10 cuộc trình diễn quy trình đúc trống đồng tại các lễ hội, giao lưu văn hoá lớn trong nước như: Festival Huế 2007, Lễ hội du lịch Hạ Long 2009, Lễ hội làng Sen, Tuần lễ giao lưu văn hoá Việt- Nhật v.v…Đưa nghề đúc đồng đi “lưu diễn”, họ không chỉ là nghệ nhân, mà còn là những nghệ sỹ dân gian của đời sống đương đại, khi biểu diễn một loại hình nghệ thuật đặc biệt, đó là sự hội tụ, kết tinh vẻ đẹp của lao động thể chất với sự thăng hoa của trí tuệ và mỹ cảm. Những người thợ đúc đồng đã đưa khán giả của mình trở về với quá khứ hàng ngàn năm, để chiêm ngưỡng những giây phút hoàng kim của cha ông thuở trước, khi nghệ thuật chế tác đồng thau phát triển lên đỉnh cao rực rỡ.
Trống đồng đã trở về với đời sống hiện đại, nhưng không phải là cổ tích được bảo tồn, mà là sản phẩm vật chất của sự sáng tạo không ngừng. Theo triết học Mác- Lê nin, lịch sử là những vòng xoáy trôn ốc, những vòng xoáy sau bao giờ cũng lớn hơn, và bắt nguồn từ những vòng xoáy trước. Sự phát triển của tri thức ở những giai đoạn sau bao giờ cũng dựa trên trình độ tri thức của giai đoạn trước đó. Sự trở về của trống đồng trong đời sống hôm nay phải chăng là hiện thực của quy luật kế thừa và phát triển ấy?
Trước đây, chúng ta đã giữ khoảng cách “ kính nhi viễn chi” với trống đồng, bởi quan niệm trống đồng là vật linh, chỉ dùng để thờ. Vì vậy, có những người đã cực lực phản đối việc dùng trống như một nhạc khí, đánh vào mặt trống là có tội với cha ông. Cũng có ý kiến cho rằng người xưa đã từng dùng trống đồng làm binh khí ( tức trống trận), là vật tượng trưng sức mạnh quyền lực ( chỉ những bậc đế vương, thủ lĩnh mới được sở hữu).
Giờ đây, những ngờ vực về công năng của trống đồng đã được thuyết phục, khi người xứ Thanh đưa trống đồng vào trong đời sống với một vẻ đẹp thanh tân và gần gũi, phá vỡ sự “ kính nhi viễn chi” với trống đồng một cách cực đoan và thái quá. Văn hoá do con người sáng tạo ra nhằm phục vụ đời sống , văn hoá sẽ mất đi giá trị khi nó xa rời hiện thực đời sống. Sử dụng trống đồng làm nhạc cụ, chính là trả lại cho trống đồng những giá trị văn hoá đích thực và cao quý.
Để vẻ đẹp và giá trị văn hoá của trống đồng xứ Thanh ngày càng toả sáng, Liên chi hội di sản văn hoá Lam Kinh đang xúc tiến xây dựng tiểu vùng không gian văn hoá trống đồng.
Tới đây, trong đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long- Đông Đô- Hà Nội, 100 chiếc trống đồng xứ Thanh sẽ ngân vang trầm hùng, hội tụ hồn thiêng sông núi, gọi cháu con Lạc Hồng về bên nhau. Trống đồng xứ Thanh sẽ đóng vai trò một đại sứ của lịch sử dân tộc, nối mạch nguồn của dòng chảy văn hoá Đông Sơn hoà vào nền văn hoá của thời đại Hồ Chí Minh./.

Cảm ơn bài đã post một bài rất hay, rất có ý nghĩa. Nhưng bắt đền bạn, đọc xong minh lại nhớ quê choa rau má qúa, làm sao bây giờ, híc hic

HP nhớ quê rùi hả? bắt xe đê là tới bến liền
2 đứa nhà mình hả, hỏi con quê ở đâu?
Con quê Thanh Hoá
Thanh Hoá thì sao?
Con ăn rau má - Phá đường tàu
Ước mơ là gì?
Lá rau má to bằng Lá hoa sen keke
Lâu quá rùi không về còn gì nữa, về đê HP ui. Mùa này có ốc đinh rùi đấy

Tớ đang sưu tập trống đồng, có bác nào quen thân cán bộ thì xin cho tớ một cái làm kỷ niệm 1000 TLHN, nếu cái số 76 càng tốt nhé. Cứ cám ơn trước

Cái anh LQH này làm kinh doanh lâu rồi mà cứ nói xin, thế thì ai lên tiếng cho ông được.
Anh phải nói là đang có nhu cầu mua trống đồng, nếu được cái số 76 càng tốt, giá.... triệu đồng.
Nghe quảng cáo này chốc nhiều người không có cũng cố sưu tầm để bán cho anh, khi đó tha hồ mà đàm phán, (vì nhiều người bán mà). Hehe

Ok
Đúng là anh quylx (anh này chơi xe LX đây) sang suốt
Tôi mua với giá 76 đồng
Hơi bị sốc đấy
LQH

nguyetminh đã viết:HP nhớ quê rùi hả? bắt xe đê là tới bến liền
2 đứa nhà mình hả, hỏi con quê ở đâu?
Con quê Thanh Hoá
Thanh Hoá thì sao?
Con ăn rau má - Phá đường tàu
Ước mơ là gì?
Lá rau má to bằng Lá hoa sen keke
Lâu quá rùi không về còn gì nữa, về đê HP ui. Mùa này có ốc đinh rùi đấy

Ừm, thèm ốc đinh, bánh cuốn Minh Hoa đến phát điên đây, thèm cả rau má, thèm mắm cay và trai thanh hóa nữa ("trai" to hơn hến và nấu canh chua ăn ngon cực) kaka, nguyetminh ơi, hôm nào về họp nhóm tứ quái đi, lại hát karaoke 2k/1h và ăn giò kho (củ chuối kho) nhà Văn Bản hỉ, hihi