Mùa cà phê không đắng

MÙA CÀ PHÊ KHÔNG ĐẮNG
Hẹn gặp ông ngày cuối tuần đúng lúc cà phê bước vào vụ thu hoạch. Biết ông thường đi rẫy từ rất sớm nên tôi đến nhà ông khi trời còn mờ tối. Đẩy về phía tôi ly cà phê ông nói:
- Cà phê của nhà trồng và tự rang xay đấy, chú làm một ly cho ấm.
Cứ mỗi độ cà phê chín mọng đỏ trên cành là Tây Nguyên bắt đầu chuyển mùa. Những cơn mưa không còn ào ạt xối xả mà chỉ rã rích, từng cơn, từng đợt từng vùng nhỏ lẻ mang sự ướt át lành lạnh rất dễ ốm. Vì vậy, trước khi đi làm ai cũng phải cố gắng ăn thật ăn thật no, thủ sẵn áo mưa và không quên uống ly cà phê tự làm để tỉnh táo và giữ ấm.
Nhấp một ngụm nhỏ nhưng tôi cảm thấy rùng mình vì vị đắng của cà phê không đường. Thoáng nhìn thấy nét mặt của tôi ông cười tủm tĩm.
- Đắng quá phải không chú, chúng tôi quen uống như vậy rồi. Có đắng miệng như vậy mới có thể vơi đi một phần cay đắng trong lòng.
Như đoán được ý nghĩ của tôi, ông tiếp lời
- Có được một hạt cà phê thơm ngát, đượm nồng như vậy, nông dân chúng tôi trải nhiều cay đắng lắm chú à.
Ông là Nguyễn Văn Nga xã Thuận Hạnh huyện Đắk Song tỉnh Đắk Nông, một khách hàng vay vốn tại BIDV hồi đầu năm. Tôi chọn ông để viết bởi vì có lẽ ông là những khách hàng mang đặc thù của BIDV Đắk Nông. Đó chính là những nông dân trồng cây công nghiệp tại miền đất đỏ Tây Nguyên, đó còn là những người đầu tiên trong chuỗi sản xuất xã hội tại địa bàn. Nhưng mặc dù cà phê là loại hàng hóa có giá trị trên thị trường thì nông dân lại là đối tượng thu được ít lợi nhất.
Tôi tình nguyện đi hái cà phê, một là để cho biết hai là để cũng nghe ông kể chuyện.
- Để có một tấn nhân thì phải có bốn tấn tươi chú ạ!
Ông Nga bắt đầu câu chuyện như vậy.
- Mưa ướt, đường trơn, lầy lội, cà phê mất mùa cũng khổ mà được mùa cũng chẳng sung sướng gì.
Ông tiếp lời như khẳng định cái cơ cực của nông dân một nắng hai sương, trồng tỉa, chăm bón thu hái để tạo ra sản phẩm. Nhưng sản phẩm thu được, nông dân lại còn được chằng bao nhiêu. Một năm cây cà phê chỉ cho thu hoạch một lần. Trong khi đó ai cũng phải có những điều kiện tối thiểu để sống. Ngoài chuyện ăn, mặc, ở, đi lại còn phải đủ thứ trên đời. Ma chay, cưới xin, giỗ chạp, lễ lạt, việc cười, việc khóc tất cả đổ dồn vào hột cà phê ở cuối năm. Thế là cà phê phải bán từ đầu năm. Bán để ăn, bán để sống, bán để mua phân tro, thuốc trừ sâu, dầu tưới.... đầu tư cho vụ sau. Trong khi phải bán sản phẩm với giá thấp thì nông dân phải mua đồ ăn, thức uống nhu yếu phẩm phục vụ cuộc sống cũng như phân bón, thuốc trừ sâu ... với giá cao. Thế là hai đầu, đầu nào cũng cay đắng. Nhưng để sống, để tồn tại, để mong chờ một tương lai tốt đẹp hơn đành phải chấp nhận sự nghiệt ngã đó.
-Thế hiệp hội của những người trồng cà phê không giúp được gì à bác?
- Gần như bằng không, họ chỉ quan tâm đến diện tích lớn cho sản lượng đáng kể chứ còn nông dân nhỏ lẽ như chúng tôi thì....
Trầm ngâm một lát, ông nói tiếp.
- Hiệp hội gì thì cũng là con người chú à. Đến mùa thu hái, người ta chạy việc nhà chưa hết nói gì đến việc của ai. Nông dân nhà mình từ chỗ làm ăn tập thể không có hiệu quả chuyển sang khoán cũng có nhiều nước mắt. Làm chủ đất đai đấy nhưng chủ yếu là manh nha vụn vặt, nhà nào biết nhà đó. Từ việc tưới tắm chăm bón, trồng tỉa đến giữ để khỏi bị mất trộm đều do mình. Tính cộng đồng, tính tập thể, tính chuyên nghiệp mất hẳn. Vì thế cái khó, cái nghèo cứ năm này qua năm khác như định mệnh với chúng tôi.
- Và cái vòng tròn túng quẩn đó chỉ được phá vỡ khi được ngân hàng cho vay vốn phải không?
Tôi hỏi để kéo ông về thực tại. Một thoáng vui trên khuôn mặt sạm đen, cháy nắng, nham nhở những nếp nhăn.
- Đúng là năm nay tôi đỡ phải bán cà phê từ đầu vụ. Số tiền vay được của ngân hàng, tôi mua phân bón, thuốc sâu, dầu tưới, trả công chăm sóc. Tiền trong tay mình thích mua của ai mình mua. Họ không ép được mình. Năm ngoái, tôi phải chạy hết chỗ này đến chỗ kia mới bán được cà phê non và mua phân bón của người ta chú ạ. Tư thương cắt cổ mình nhưng mình vẫn phải mang ơn họ đấy. Năm nay thì khỏe rồi, trừ chi phí chắc chắn sẽ còn một phần để đầu tư cho vụ sau.
- Nhưng lâu nay, bác không tìm đến ngân hàng mà năm nay mới tới.
- Đó cũng là một thiệt thòi cho “giai cấp” ít học nhất như chúng tôi. Cứ nghĩ rằng BIDV nhà chú chỉ phục vụ toàn người giàu chứ ít quan tâm đến nông dân.
- Không phải thế đâu bác, BIDV đang chuyển đổi rất nhiều trong đó có chương trình ngân hàng bán lẻ chuyên môn phục vụ mọi đối tượng cá nhân nhỏ lẻ mà bác. Tôi nói như để khằng định.
- Nhưng vẫn còn có điều chưa phù hợp chú ạ!
- Điều gì chưa phù hợp bác?
- Đó là việc trả lãi. Nông dân trồng cà phê chúng tôi một năm chỉ được thu có môt lần nhưng các chú yêu cầu đóng lãi hai tháng một lần thì quả là hơi khó khăn.
Tôi hứa sẽ báo cáo với lãnh đạo việc này nhưng trong lòng tôi không khỏi có những day dứt. Quả thật việc đóng lãi theo định kỳ là việc chung nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp đối với mọi đối tượng khách hàng. Vì vậy, BIDV cũng cần phải nghiên cứu đưa ra thêm các sản phẩm nhằm phục vụ khách hàng một cách tốt nhất.
Chào ông ra về sau một buối sớm mưa bay, đường đi khá lầy lội nhưng lòng tôi cảm thấy ấm lên một niềm vui. Đó chính là niềm vui từ công việc, niềm vui từ muôn màu của nhựa sống. Có lẽ ông Nga đã có được một vụ mùa cà phê bớt đắng cay, bớt đi những muộn phiền của khó khăn, bớt đi những giấc mơ chưa thành. Tôi hy vọng vào một ngày không xa vốn của BIDV sẽ phá vỡ vòng tròn đắng cay của tất cả những nông dân trên mảnh đất này. Đó là những mùa cà phê đắng nơi đầu lưỡi nhưng ngọt bùi thơm ngát hương sắc đất trời.
Lê Thắng- BIDV Đắk Nông
Bài tham dự cuộc thi viết về tôi và BIDV nhân dịp kỷ niệm 55 ngày thành lập.